Door lockdown en sociale isolatie op zichzelf teruggeworpen zette New Model Army’s Justin Sullivan zich begin 2020 thuis in Bradford aan het schrijven van liedjes voor een nieuw solo-album. “Surrounded” is zijn tweede plaat onder eigen naam en komt achttien jaar na zijn solodebuut “Navigating By The Stars”.
Er zijn van die albums die bij beluistering voelen als een soort van thuiskomen. “Surrounded” van Justin Sullivan is er zo een. En toegegeven, het feit dat ik van ongeveer dezelfde leeftijd ben als de frontman van New Model Army zal daar zeker aan bijdragen. Tegelijkertijd laat Justin Sullivan zich op “Surrounded” niet zozeer horen als een troubadour van zijn generatie, maar als troubadour tussen generaties, een zanger en liedjesschrijver die met inzet van zijn wortels optimaal de weg uit de donkere stegen van de geschiedenis naar de wegen van de toekomst weet uit te zetten.
Justin Sullivan bracht zijn eerste solo-album “Navigating By The Stars” in 2003 uit, geïnspireerd door de aanslagen van 9 september 2001, een gebeurtenis die de wereld drastisch veranderde. De covid-19 pandemie die nu over de wereld raast en die de New Model Army frontman aan het schrijven van een hele nieuwe collectie songs zette, zal het leven op de planeet eveneens sterk en onomkeerbaar gaan beïnvloeden, ten goede of ten kwade, we weten het (nog) niet.
“Surrounded” bevat zestien nummers, opgebouwd rond de gitaar en zang van Justin Sullivan, het meeste daarvan door hem thuis opgenomen. Daarnaast zijn er bijdragen van vele andere muzikanten, waaronder Jon Thorne op bas (bekend van Lamb en talloze jazzcombo’s) en Tom Moth (harpspeler van Florence and the Machine en broer van New Model Army bassist Ceri Monger), strijkersarrangementen van de bevriende componisten Tobias Unterberg, Henning Nügel en Shir-Ran Yinon, achtergrondzang van Anna Douglas en Laura Shackleton (van Bradford-duo Waiting For Wednesday) en vibrafoonspel van Matty Anst. Alle leden van New Model Army leverden eveneens bijdragen. Lee Smith die ook de laatste drie New Model Army albums deed mixte het album in de Greenmount Studios in Leeds.
De voorkeur van Justin Sullivan voor het vertellen van verhalen, weidse landschappen en krachtige en indringende sferen, komt op “Surrounded” ruimschoots aan bod. Het resultaat is een verzameling prachtige vertellingen, herinneringen, bespiegelingen en – hij blijft een muzikaal activist – kanttekeningen bij de nog altijd toenemende, sociale ongelijkheid en het kapitalisme van de verlangensstructuur, een van de grootste aanjagers van de klimaatcrisis en direct of indirect van de covid-19 pandemie. De voor zijn doen beperkte commentaren van Justin Sullivan bij de huidige, veelal miserabele toestand van de wereld, hebben niet zozeer de vorm van bijtende kritieken maar gaan gehuld in poëzie. Dat maakt ze overigens niet minder krachtig, het tegendeel is eerder waar.
Meer dan veertig jaar zijn verstreken sinds zanger en gitarist Justin Sullivan, bassist Stuart Morrow en drummer Phil Tompkins in 1980 in Bradford de rockband New Model Army oprichtten. Sullivan is het enige overgebleven oorspronkelijk lid en maakte al die tijd deel uit van de band, die in de vier decennia van zijn geschiedenis talrijke bezettingswijzigingen heeft gekend. Waar veel oudere rockzangers moeten inleveren op hun vocale kwaliteiten, heeft Justin Sullivan op “Surrounded” alleen maar aan expressie gewonnen. Zijn toon is zachter dan voorheen, meer kwetsbaar, het palet van klankkleuren van zijn stem juist breder, donker en warm, hier en daar zelfs romantisch, en over de hele linie gedompeld in de melancholie van de herinnering.
“Surrounded” opent, als een richtingaanwijzer voor de rest van het album, met “Dirge”, een song als een lyrische folkhymne. Sullivan verplaatst zich hier in de rol van een profeet die de uitverkorenen, de zogenoemde “gezegenden”, door de wildernis moet leiden naar het, zich steeds weer verder verwijderende, in feite onbereikbare, licht van het Beloofde Land, maar die twijfelt over zijn rol in deze:
On into the wilderness the prophet leads the blessed
The Promised Land lies over the next ridge and then the next
Beyond the lines of broken fences there’s nothing to be found
But I’m still up on my mountain unwilling to come down
De volgende track en eerste single, “Amundsen”, is een van de sleutelsongs op het album. Het nummer vertelt het verhaal van de Noorse ontdekkingsreiziger Roald Amundsen en zijn rivaal de Britse marineofficier Robert Scott en hun pogingen om als eerste mens de Zuidpool te bereiken. Amundsen won, na een goed voorbereide tocht over zee en land, op 14 december 1911. Scott bereikte de Zuidpool op 17 januari 1912, een maand na Roald Amundsen, maar de Brit en zijn metgezellen kwamen op de terugtocht om het leven. Op 12 november 1912, bijna een jaar later, werd een ondergesneeuwde tent met daarin hun bevroren lichamen gevonden. Justin Sullivan vertelt het verhaal van de pooltocht vanuit de positie van “winnaar” Amundsen. Daarin stuwt de knallende slappy bas van Jon Thorne de sledehonden voort over krakend bevroren ijsvlakten en dansen grimmig snijdende winden over de snaren van de viool van Henning Nügel. Er is ook een anticlimax, de keerzijde van de roem, in een tekst die evengoed van nu kan zijn, de tijd van de volksgerichten op sociale media waarin de held van het volk van vandaag op de dag van morgen door datzelfde volk met hoon overladen door het afvoerputje naar het riool van de opgeklopte, publieke verontwaardiging kan worden gespoeld:
First they will welcome you home
There’ll be cheering crowds and the putting up of statues
Then slowly the people will turn
There’ll be whispers and money and soon they will mock you
Time to be gone, time to be gone
Het gemis van vrienden en heimwee naar het plezier van het kleurrijke leven, in materiële zin misschien arm maar spiritueel rijk, bepalen aanvankelijk Justin Sullivan’s, door contrabas en harp gedragen, positief dichterlijke sfeerschets van de nachtelijke, Braziliaanse metropool “Sao Paulo”:
And the busses rattle over the potholes and the night falls so fast
And the lime and the sugar, strong is the taste of life
And the veil is so thin between the spirit world and this
And the warm wind blows through it and touches like a kiss on the lips
Maar dan is er de twist in de tekst en gaat de sfeer van vrolijkheid en samba naar een andere, rauwere en donkere werkelijkheid, over gestolen land, de vernietiging van het woud, leugens:
And all the land was stolen, guarded and sown
There are fires in the forests and emptied villages
And people arrive from everywhere
High cheek-boned, sunken eyes, beautiful faces
Zijn herinneringen voeren de zanger, stijlvol begeleid door violist Henning Hugel en cellist Tobias Unterberg, ook terug naar “1975”, toen hij negentien was – alle oorlogen waren verloren, de dromen van een nieuwe wereld, de idealen van weleer vervaagd en opgelost:
I saw people folding the banners away and quietly heading home
With no reflection in the mirror, no reflection in the mirror
Justin Sullivan toonde zich, net als de andere bandleden van New Model Army, altijd al een liefhebber van uitgestrekte en vaak ruige landschappen. En dat beperkt zich niet tot de teksten. Zo werd het laatste New Model Army album “From Here” opgenomen in de Ocean Sound Recordings-studio op Giske, een klein eiland voor de noordkust van Noorwegen. De ligging, ver in het noorden, maakt het eiland tot een koude en afgelegen plek, niet echt een voor de hand liggende keuze om een rockalbum op te nemen. Echter wel voor New Model Army. Zoals de bandleden zelf zeggen op het videokanaal Youtube: “We hebben allemaal een verschillend leven en verschillende smaken in bijna alles, inclusief muziek. Eén ding hebben we gemeen en dat is de liefde voor sombere, open, koude, ruige landschappen – water, sneeuw, rots.” De lucht, de zee en de smeltende sneeuw op de bergen, dat alles in een constante staat van verandering, fascineerde Justin Sullivan en zijn mede-bandleden. Die ervaring sijpelt door in de titelsong van “Surrounded” en dan meer specifiek in de eerste regels, die aan de in de poollucht dansende lichtfiguren van aurora borealis, het noorderlicht, lijken te refereren.
We gathered out in the cold to watch the dancers dancing
Slow swirling patterns across the Northern sky
Uitgestrekt, ruig en ongetemd zijn eveneens de oceanen. Justin Sullivan bezong die immense, tot de verbeelding sprekende watervlakten eerder op “Navigating By The Stars’ in “Ocean Rising”. Een lied over de Anglo-Ierse ontdekkingsreiziger Ernest Shackleton, wiens “Imperial Trans-Antarctic expedition” van 1914-1917, een poging om na Amundsen en Scott de eerste oversteek van het Antarctische continent over land te maken, wordt beschouwd als de laatste grote expeditie van de “Heroic Age of Antarctic Exploration”. “Sea Again” heet het vervolg van “Ocean Rising” op “Surrounded”. Het nummer is een liefdesverklaring aan het oneindige water, de zon, de golven die breken op de glinsterende kustlijn van opgedroogde kristallen aan de vloedlijn. Het beloofde land, de hoop die wordt gebroken maar toch steeds opnieuw weer de kracht vindt om te schijnen, dat lijkt het thema te zijn van het ervaringspad waarlangs en overheen Justin Sullivan de luisteraar met “Surrounded” wil leiden. En wie weet, wacht daar dan, misschien, aan het einde, een “Clean Horizon”. Want is dat niet wat we allemaal het liefst willen?
Ah, that clean horizon is always the dream
With nothing heavy in your heart or dragging at your feet
Justin Sullivan – Surrounded
earMUSIC
Tegelijkertijd met “Surrounded” is Justin Sullivan’s eerste soloalbum “Navigating by the Stars”, dat al enkele jaren uitverkocht was, opnieuw uitgebracht. De nieuwe versie wordt geleverd in een kartonnen digipack met een uitgebreid boekje en voor het eerst op (dubbel) vinyl. De audio is niet veranderd, maar er zijn twee extra nummers toegevoegd: “Sooner or Later”, dat voor het eerst verscheen als een B-kant in 2003, en “The Wreck of The Essex”, een nummer dat later in datzelfde jaar is geschreven en opgenomen en dat sindsdien alleen bij enkele live-optredens te horen was.
Foto Justin Sullivan © Thibaut Lafaye
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Zo help je CCRyder doorgaan.
Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank CCRyder waarderen.
“Eyes on the road and hands upon the wheel”