Elektronische muzieklegende Roedelius gaat door

Hij is meer dan vijftig jaar actief. Het volledige werk van de Duitse elektronische muziekpionier Roedelius (1934) vult inmiddels een aardige kastenwand. Zijn nieuwste album is getiteld 4 Hands. De handen zijn van Hans-Joachim Roedelius zelf en van Tim Story.

“Sinds ik in 1968 begon met muziek maken – met koffiepercolators, feedbacks en mijn handgemaakte bamboefluit – tot nu, op 86-jarige leeftijd, volgde ik mijn eigen weg.” Aldus Hans-Joachim Roedelius in 2021 op zijn website roedelius.com. Hij is inmiddels weer een jaar ouder, maar nog altijd actief met concerten en plaatopnamen. Zo organiseerde hij vorige zomer voor de achttiende keer zijn Musik Festival & Symposion in Baden bij Wenen: More Ohr Less Festival by Hans-Joachim Roedelius & Family & Friends.

Painting with sound – schilderen met geluid, vat een artikel op zijn website zijn leven samen. Hans-Joachim Roedelius improviseert al een halve eeuw zijn muzikale zelfportret en dat is volgens hemzelf nog steeds niet af.

Roedelius werd geboren op 26 oktober 1934 in Berlijn. Hij was naar eigen zeggen een onwillig lid van de Duitse Jongeren in de Hitlerjugend – het lidmaatschap was verplicht voor alle jongens vanaf tien jaar – en als jonge acteur te zien in verschillende propagandafilms. Aan dit alles kwam een eind door de vuurstormen die over Berlijn in oorlogstijd raasden. Na de oorlog en opdeling van Duitsland werd Roedelius, inmiddels een tiener, gedwongen ingelijfd door de DDR Volksarmee om daaruit vervolgens te deserteren, wat resulteerde in twee jaar gevangenisstraf. Voordat hij in 1961 naar West-Berlijn ontsnapte, werkte hij als fysiotherapeut en masseur. Eenmaal in het westen gaf hij vrij spoedig zijn oude werk op voor de muziek en groeide hij uit tot een van de belangrijkste kunstenaars die de West-Duitse tegencultuur van de jaren 1960 heeft voortgebracht.

Cluster en Harmonia

Hans-Joachim Roedelius speelde een hoofdrol bij het ontstaan en de ontwikkeling van Duitse kosmische rock, krautrock, synthipop en ambient.

Hij onderzocht op meer dan veertig soloalbums gelijktijdig de toekomst van de muziek en de erfenissen van het verleden en bracht ongewone toepassingen tot stand van elektronica met folk, jazz en klassieke stemmen, vaak met wonderbaarlijk resultaat.

Hans-Joachim Roedelius is vooral ook bekend als mede-oprichter van de invloedrijke ‘kosmische’ groepen Cluster en Harmonia.

De samenwerking van Roedelius met Dieter Moebius als Cluster werd ooit geprezen als “het best bewaarde geheim van de twintigste-eeuwse muziek”. Cluster, opgericht in 1971 in Berlijn, was een multi-instrumentaal en elektronicaduo. De innovatieve duetten van Roedelius en Moebius doen met hun grensverleggende kwaliteiten niet onder voor de producties van de internationaal bekendere Duitse collega’s van Tangerine Dream, Kraftwerk en Can. Het blad The Wire, volgens sommigen de Britse graadmeter voor “muzikale voortreffelijkheid”, noemde het album Cluster 71 een van de honderd platen die de muziekwereld in vuur en vlam zetten. (Bron: roedelius.com).

In 1973 vormden Roedelius en Moebius samen met Neu! gitarist Michael Rother de formatie Harmonia. De Britse geluidmagiër en master of ambient Brian Eno (De vraag blijft overigens wie de eerste, echte master was: Eno of Roedelius?) was een fan van zowel Cluster als Harmonia en werkte mee aan twee albums met Cluster: Cluster & Eno uit 1977 en After the Heat uit 1978. In 1985 kwam van Cluster and Brian Eno nog het compilatie-album Old Land uit.

Vier handen

Over naar de vier handen van Hans-Joachim Roedelius en Tim Story.

Hans-Joachim Roedelius & Tim Story (Foto © Emily Ramharter)

Een korte inleiding zoals verwoord door Roedelius zelf: “4 Hands is niet zomaar een nieuw album – het is de logische voortzetting van de langdurige vriendschap (veertig jaar – CCE) tussen twee componisten. Het is ons eerbetoon aan bewustzijn en luisteren, waarbij we een nieuwe klanktaal halen uit de eindeloze mogelijkheden van een enkele piano die door onze vier handen wordt bespeeld.”

Hoewel de titel misschien anders doet denken zijn de stukken op 4 Hands door Roedelius en Story niet quatre mains maar opeenvolgend opgenomen, maar wel op één en dezelfde vleugel. Roedelius liet in mei 2019 tijdens een bezoek aan zijn transatlantische vriend Story een paar geïmproviseerde piano-etudes achter. Tim wierp zich in de maanden die volgden op hun complexe fraseringen en voegde zijn eigen ideeën toe. En ziedaar: Roedelius Story – 4 Hands.

Het persbericht op Bandcamp spreekt van “kabbelende minimalistische patronen en delicate, spookachtige interacties met verrassende harmonische wendingen.”

Ik heb het liever over zachte mijmeringen en luchtige, neoklassieke pianoconfiguraties die als schapenwolken in de lucht voorbij drijven. Hoewel niet in real time met vier handen gespeeld, is 4 Hands als geheel een echt duetalbum. Daarop zoeken de twee spelers naar de sleutels van hun gezamenlijke muzikale ruimten. We horen hoe Tim Story nieuwsgierig enthousiast de muzikale kleuren mengt hem door Roedelius aangereikt. We horen het tweetal in duozit in Allegro Estinto, waarbij de ene speler een voortdurende beat speelt, terwijl de ander de geest van improvisatie tevoorschijn tovert, om zo de suggestie te wekken dat de muziek op 4 Hands zonder einde is en in feite altijd door kan gaan. En dat is wat de muziek op 4 Hands doet, in Crisscrossing met zijn vrolijk springerige kleurmotiefjes waar de zon in bundels licht doorheen schijnt, in de minimalistisch dansende nummers Bent Rhyme en Skitter, in de zachte adem van de afsluiter met de korte titel Ba. Op 4 Hands van Roedelius Story gaat muziek echt altijd door.

Roedelius Story – 4 Hands
Erased Tapes | Konkurrent