“Ik vind het fascinerend hoe elke piano anders is dan de volgende.” Aldus de 30-jarige componist CARLOS CIPA uit München. “Sommige instrumenten doen je creativiteit echt opbloeien. Op veel verschillende instrumenten spelen is de beste manier om tot nieuwe ideeën te komen.” Het is deze fascinatie voor uitdagingen die Cipa’s nieuwe album Correlations bezielt.
Carlos Cipa is klassiek geschoold op piano en studeerde hedendaagse klassieke compositie aan de Universiteit voor Muziek en Podiumkunsten in München. Hij begon als tiener met drummen en speelde in verschillende bands. Al experimenterend met verschillende muziekstijlen keerde hij echter na verloop van tijd terug naar de piano als zijn belangrijkste instrument voor zijn composities en improvisaties. In 2012 kwam zijn debuut uit, ‘The Monarch and the Viceroy’, in 2014 gevolgd door ‘All your life you walk’ en in 2019 ‘Retronyms’, zijn derde studioalbum. Op de laatste combineerde hij zijn achtergrond als klassiek geschoolde pianist en componist met zijn interesse voor pop, jazz en elektronische muziek in al zijn verschillende facetten. Cipa omschrijft ‘Retronyms’ als “gewijd aan het idee om mijn eigen klankwereld te creëren”.
Met zijn nieuwe album ‘Correlations (on 11 piano’s)’ keert Carlos Cipa in zekere zin voor de tweede keer terug naar zijn wortels. “Ik wilde het proces vereenvoudigen”, zegt hij, “door mij opnieuw te concentreren op de piano, maar het concept te verbreden.” Iedere dag als hij op tournee is, trekt Carlos Cipa minstens een half uur uit om vertrouwd te raken met de piano waarop hij bij zijn optreden zal spelen. Hij improviseert terwijl hij het gewicht van de toetsen, het timbre van de snaren, het gevoel van de pedalen test, de charmes en eigenaardigheden van het instrument leert kennen om zo nieuwe ideeën op te doen. Voor Cipa betekent elk instrument dat hij onder zijn handen krijgt een nieuwe kans.
Dit laatste is duidelijk te horen op ‘Correlations’. Carlos Cipa selecteerde zorgvuldig zes vleugels, drie staanders, een tafelpiano (ook wel vierkante piano genoemd) en een Rhodes. En begon met spelen. Althans, zo klinkt het. Hij speelt, mijmert, improviseert en zoekt naar noten (‘Sitting at a dead piano, trying to find some notes that work’), steeds nieuwsgierig naar wat de piano hem brengen zal, welke ingevingen er zullen opborrelen. ‘Correlations’ gaat over het zoeken naar pure klanken, effectbejag is er niet bij. Dat lijkt een eenvoudig en snel werkend procédé, maar levert in werkelijkheid een schier onuitputtelijke diversiteit van mogelijkheden en muzikale sferen op, uiteenlopend van diep romantisch, via subtiel en elegant tot meeslepend en betoverend.
Elke piano die Carlos Cipa op ‘Correlations’ bespeelt, heeft een eigen karakter. Een 1975 C-Model Steinway noemt de componist “misschien wel het meest perfecte instrument waar ik ooit op heb gespeeld”. Maar hij viel ook voor een Pleyel-vleugel uit 1834 – op het moment dat Carlos Cipa de toetsen aanraakte, veroorzaakte het broze geluid een onmiddellijke drang om het op te nemen. Er is een Broadwood-vleugel uit 1875, oorspronkelijk naar Duitsland verscheept vanuit een Engels landhuis, die werd gekozen om zijn “historisch houten geluid”; en er is een rechtopstaande Ritter uit de Tweede Wereldoorlog, achtergelaten op een zolder. Stuk voor stuk bieden ze de bespeler hun eigen klankkleuren en mogelijkheden. Voor Carlos Cipa is een piano meer dan alleen een klavier. Een piano is voor hem een “snaar- en percussie-instrument, het meest veelzijdige dat er is’, zegt hij. “Ik ben altijd een ontdekkingsreiziger geweest en het is het meest lonend om naar geluiden te zoeken in instrumenten die recht voor je neus staan.”
Carlos Cipa geeft de luisteraar het gevoel naast hem te zitten op de pianokruk. Hij neemt zijn publiek mee op een fascinerende ervaringsreis over de toetsen en snaren van de verschillende piano’s. Samen met zijn gehoor verkent hij het binnenste van de instrumenten, de materialen waarvan ze zijn gemaakt, de klanken, de speelmogelijkheden, de uitdagingen die zij de bespeler bieden. Hoewel afkomstig uit en werkzaam in verschillende muzikale werelden, zijn er overeenkomsten met de wijze waarop de Japanse Ryuichi Sakamoto de muzikale mogelijkheden in zijn directe omgeving onderzoekt en in kaart brengt op zijn album ‘async’ uit 2017. Waar Sakamoto ‘async’ opbouwde met onder andere een niet-alledaags gebruik van muziekinstrumenten, die hij “wilde laten horen als dingen”, richtte Carlos Cipa zich juist op de vele authentieke mogelijkheden, als puur muziekinstrument, van de piano’s die hij op ‘Correlations’ bespeelt.
Invloeden zijn er, van William Basinski (bekend van o.a. ‘The Disintegration Loops’) en Ian William Craig, en van vele anderen die in het leven en de muzikale ontwikkeling van Carlos Cipa een rol speelden, van Egberto Gismonti, van Boards Of Canada. Maar eigenlijk zijn ze minimaal. ‘Correlations’ is namelijk op de eerste plaats een intuïtief (een aspect van kunst dat nogal onderschat wordt, aldus Carlos Cipa) tot stand gekomen muzikale collectie waarin de scheidslijnen tussen compositie, uitvoering en werkwijze bijna geheel zijn vervaagd. Het resultaat is een muzikaal avontuur dat onbegrensd is, voor speler én luisteraar.
Carlos CIPA – Correlations (on 11 pianos)
Warner Classics
Je kunt het album beluisteren via je favoriete streamingdienst of hier digitaal bestellen; LP en CD komen uit op 11 september. Kijk en luister in deze tijd van quarantaine ook ‘Carlos Cipa – living room concert – #stayhome and enjoy music #withme’ via YouTube.
Quotes Carlos Cipa: https://carloscipa.de