Is het klassiek? Is het jazz? Is het avant-garde?
Het is Jameszoo.
Jameszoo, artiestennaam van Mitchel van Dinther, is een Nederlandse musicus, producent en DJ uit ’s-Hertogenbosch. Een echte multitasker dus. Zijn nieuwe album ‘Music for 17 Musicians’ combineert invloeden uit jazz en hedendaagse klassieke muziek, met technologische elementen.
Een en één is niet altijd twee. Soms kan de som der delen meer opleveren. Op ‘Music for 17 Musicians’ horen we zeventien musici, waarvan er één niet menselijk is.
De spil van het project is een zelfspelende Disklavier. Dit iseen akoestische piano of vleugel die door een pianist bespeeld kan worden, maar ook automatisch muziek kan afspelen via een ingebouwde computer en MIDI-interface. Het instrument kan zelfstandig toetsen en pedalen bewegen, live gespeelde muziek opnemen en exact reproduceren, inclusief dynamiek en nuance. Yamaha introduceerde de Disklavier in 1987. Het wordt gezien als een moderne versie van de pianola, maar dan met digitale besturing en opnamefuncties.
De Yamaha C3 is een vleugelpiano, bekend om zijn heldere, warme klank en lichte, precieze aanslag. Het instrument is veelzijdig en betrouwbaar, en populair bij pianisten en conservatoria wereldwijd.
Op het nieuwe album van Jameszoo is de Yamaha C3 uitgerust met het Disklavier-systeem, dat hier dient als een extra, zelfsturend ‘muzikaal brein’ naast de menselijke spelers. Deze ‘solist’ stuurt de andere muzikanten aan en daagt hen uit tot onvoorspelbare muzikale inbreng. De innovatieve samenwerking kwam tot stand met hulp van data- en AI-specialisten Hendrik Vincent Koops en Jan van Balen, met bijdragen van de Britse jazzpianist en componist Kit Downes en de eveneens Britse pianist extra-ordinaire Matthew Bourne.
De veelal filmisch ingekleurde werken op ‘Music for 17 Musicians’ zijn gecomponeerd door Mitchel van Dinther voor het gerenommeerde Asko|Schönberg-ensemble, de HIIIT-percussiegroep en leden van Jameszoo’s eigen Blind Group, bestaande uit Niels Broos (orgel), Petter Eldh (elektrische bas) en Richard Spaven (drums). De titel is een speelse knipoog (maar niet meer dan dat) naar Steve Reichs iconische ‘Music for 18 Musicians’ uit 1978.
Wat levert zo’n ensemble op, met een door MIDI en algoritmes verbonden ‘dwingende’ solist als gastspeler? Allereerst avontuur buiten de gebaande paden, welke paden dat ook mogen zijn. Natuurlijk, het is muziek, maar dan wel muziek waarvan voorheen niemand – afgezien van enkele visionairen – het bestaan vermoedde of zelfs maar vermoedde dat het mogelijk was.
‘Music for 17 Musicians’ is geen klassieke muziek in de traditionele zin. Hoewel er wel raakvlakken zijn. Bijvoorbeeld in het minimalistisch openende ‘Egg Modern’. Het is ook geen jazz. Maar na de eerste sequencer-loopjes in ‘music for batcaves’ is het in de zinderende tweede helft van het nummer prima swingen, totdat de eigenzinnige solist de musici weer een ander, onontdekt pad opstuurt. Avant-garde dan? Nee, sparren met een Disklavier levert vooral veel muzikale verwondering en bewondering op.
‘Music for 17 Musicians’ is een ‘out of the box’ manier van interageren. Het resultaat is een keur aan verrassingen. Zo vertrekt ‘Hommage à qui’ vanuit een langzaam opgebouwd ritmisch verloop, dat via een jaren vijftig-achtige easy tune overgaat in een filmische hommage aan… zo te horen, film.
Een ander voorbeeld is het bijna sacraal te noemen ‘Imps’. Daarin leiden fluctuerende hoge tonen naar een gestaag geklopte drumpartij en hemelhoog juichende blazers, die vervolgens worden omhuld door een glinsterend weefsel van klanken, op weg naar een magistrale climax.
En zo gaat het door, nummer na nummer: onvoorspelbaar en met steeds weer nieuwe afslagen, invalshoeken en uitdagingen voor de, gretig naar avontuur, spelende musici, inclusief die ene solist. Het is juist die voortdurende onvoorspelbaarheid en de verrassingen die het steeds opnieuw oplevert, die ‘Music for 17 Musicians’ tot een doorlopend geheel maken. En daarom ook is de titel, inclusief knipoog, best wel passend.
‘Music for 17 Musicians’ is een soort ‘reveal art’, een term wel gebruikt voor kunstwerken die, door interactie, tijd of manipulatie, steeds iets nieuws laten zien of ervaren. Zo onthult het kunstwerk – in dit geval ‘Music for 17 Musicians’ – zichzelf als het ware keer op keer. En dat blijft het hier doen.
Jameszoo & Asko|Schönberg & Guests – Music for 17 Musicians
(Brainfeeder | [INTEGRAL] Music)
