De Nuance Mept

Hoewel Test Department zich al jaren met méér bezighoudt dan alleen het meppen op alles wat van metaal is en zelfs zo nu en dan een tête à tête met een symfonie-orkest niet schuwt, worden de verrichtingen van dit Londense collectief door menigeen nog altijd louter en alleen geassocieerd met het beukende geweld van de slopershamer. C. Cornell Evers drong door tot The Ministry Of Power en constateerde dat er leven is na de frustratie.

OOR 4 april 1987

Flying high in the sky: ruim negen kilometer boven de Noordzee en de energie van Test Dept. die via minuscuul kleine oordopjes de functie van adrenaline-aanjager vervult.

Het wolkendek is grauw, een uitgeplozen door motten aangevreten deken. Als de percussie in wilde vaart naar een crescendo spiraalt zakt de neus van het vliegtuig. De sensatie van het te pletter storten.

Achter in de grote zwarte taxi klem ik mijn lippen stijf op elkaar en vecht tegen een opkomende hoofdpijn, het gevolg van de gifgassen die het verkeer met enorme hoeveelheden uitbraakt. Londen is smerig, in en in smerig. En toch, iedere keer opnieuw, een paar uur, en dan verdwijnt het gevoel van haat, om plaats te maken voor een soort gulzigheid naar deze stad, de jachtige anonimiteit, de steeds voortdurende struggle for life. Hoe verder we ons van het centrum af bewegen des te mistroostiger wordt de aanblik van de huizen die we passeren. Grote woonkazernes die een onbestemde tijdloosheid uitstralen, de crisis van de jaren dertig maar ook de toekomst zoals ons die door menig auteur en filmmaker voorgespiegeld wordt, een uitzichtloze wereld in verval.

Het decor waar doorheen de zwijgzame chauffeur mij voert krijgt een meer industrieel karakter, met als meest opvallende kenmerk de totale afwezigheid van enige bedrijvigheid. Het adres zou zich onder een spoorbrug moeten bevinden maar volgens mijn vervoerder bestaat het opgegeven nummer niet. Ik stap uit. De taxi rijdt weg en ik ben alleen. Stranger in a strange land. Uit de grijze lucht valt een fijne nevel die plotseling in een slagregen overgaat. Een auto nadert. Bij het passeren wordt een raampje opengeschoven en een stortvloed van verwensingen is mijn deel. Als in een reflex gaat mijn arm omhoog: Fuck you!

Een steegje naast de spoorbaan. Op de deur: MR. CLEAN. De ruimte is klein. Op de grond liggen wat metalen, industriële resten. Maar ook staan er enkele trommels, een drietal grote plastic tonnen die in hun vorige leven dienden om grote hoeveelheden chemicaliën in te vervoeren, wat opname-apparatuur. Of ik er geen bezwaar tegen heb dat ze nog even doorgaan met repeteren? Met uiterste nauwgezetheid dalen de op honkbalknuppels lijkende stokken neer op plastic en trommelvellen. De perfecte timing roept associaties op met de slagwerkers van de Japanse groep Kodo. Er zijn contacten geweest over een incidentele samenwerking. Maar, zo geven ze toe, de discipline van de Japanners zullen ze nooit evenaren. Er gaat te veel energie zitten in het organiseren van speciale projecten, de presentatie.

Ze hebben namen als Angus, Brett, Graham, Paul, Jack en Toby, maar vinden die van ondergeschikt belang. Wie precies wat zegt is binnen het geheel onbelangrijk. En laten we eerlijk zijn: bijna niemand van het publiek weet zich na afloop van een optreden van Test Dept. nog te herinneren wie er eigenlijk op het podium stonden. Tenslotte lijken ze met hun kortgeknipte haar allemaal min of meer op elkaar.

Boven onze hoofden dendert met veel lawaai een trein voorbij. Het geluid lijkt geschapen voor Test Dept. ‘Binnen de officiële muziekwereld heerst er een obsessie voor high tech. Belangrijker dan dikke tapijten en gedempt licht is voor ons echter deze specifieke sfeer, die direct gerelateerd is aan onze muziek. Niet dat wij een hekel aan geavanceerde apparatuur hebben; dat is het niet zozeer waar we tegenaan hikken als wel het feit dat iedereen er dezelfde kunstjes mee uithaalt, er niet op een creatieve manier gebruik van maakt. Popmuziek tegenwoordig is een marketing- en productie-truc geworden en is als zodanig voor ons geen relevant medium. Wij zijn meer geïnteresseerd in de structuren zoals die vooral in de klassieke muziek opgeld doen, al zullen veel mensen de muziek van Test Dept. weinig klassiek vinden. Klassieke muziek kent minder beperkingen, heeft een veel groter bereik als het gaat over stemmingen en is als zodanig voor ons een veel geschikter medium om onze emoties mee uit te drukken.

‘Toen we vijf jaar geleden begonnen, waren we allemaal begin twintig en was pure boosheid de enige emotie waaraan we uitdrukking konden geven. Boosheid en frustratie! En ook in muzikaal opzicht waren we toen weinig onderlegd. We hadden energie, lef en een idee wat we wilden, alleen wisten we niet waar dat precies toe zou leiden. Nu wel. Boosheid was een uitstekend vertrekpunt maar het is noodzakelijk om tevens andere gevoelens te ontwikkelen. Anders sluit je jezelf af en maak je het mensen erg gemakkelijk om jou te negeren. Boosheid moet op een positieve manier gebruikt worden, omgezet worden in een positief gerichte denkwijze. Sinds de punk zijn er nogal wat mensen die hun boosheid op een manier gebruiken die erg negatief is, nihilistisch. In de sfeer van: We are angry and we don’t care.

‘Test Dept. is niet depressief zoals zo vaak beweerd wordt. We hebben een goed gevoel voor humor, al komt dat er niet altijd uit. Zo klinken we in interviews bijvoorbeeld altijd heel serieus. Er wordt wel gelachen maar dat komt op tape blijkbaar nooit over. Soms ook doen we bij een optreden een song die we zelf heel grappig vinden en waar we erg om moeten lachen. Als we dan echter naar het publiek kijken is het enige wat we zien van die ernstige lange gezichten die het helemaal niet leuk vinden. Nou is ons gevoel voor humor ook wel een tikkeltje aan de gemene kant. Zwarte humor. Zoals wormen uit de mond van Leon Brittan laten komen, op Faces Of Freedom. Ik denk dat het van je gevoel voor humor afhangt of je zoiets grappig vindt.

 

‘Popmuziek is een marketing- en productie-truc geworden’

‘Faces Of Freedom was onze hommage aan Leon Brittan die op dat moment in Engeland minister van binnenlandse zaken was en over wie het gerucht ging dat hij kinderen misbruikte. Hoewel nooit bewezen zijn veel mensen van dat feit overtuigd, dat hij als de persoon die in de Britse politiek stond voor law & order en in die zin ook regelmatig moralistische verklaringen aflegde, dat deze man terzelfder tijd de meest afschuwelijke dingen met kinderen deed. Voor ons is zoiets tekenend voor de Britse politiek en dan met name voor de conservatieve hoek. Dàt zijn de mensen die steeds maar weer vanuit het oogpunt van de moraal met een beschuldigend vingertje klaarstaan en ons als walgelijk bestempelen. In werkelijkheid zijn zíj het echter die volledig rot zijn.’

Engeland is in oorlog. Vanuit kranten en tijdschriften grijnst de dood in zijn meest recente verschijningsvorm. Don’t die of ignorance. Op het televisiescherm steekt een bekend politicus de loftrompet over de nieuwe helden: de sero-positieven. Zíj zijn het in wiens handen de toekomst van ons en onze kinderen ligt. Zíj zijn het die voor ons zullen zorgen. Door ervoor te waken dat wíj niet besmet zullen raken, dat wíj geen AIDS zullen krijgen.

‘Religieuzen en moralisten krijgen momenteel het ene wapen na het andere in handen. Wat je ziet gebeuren is dat sommige mensen in het politie-apparaat ineens met semi-religieuze opvattingen komen aanzetten en met ideeën over de rol van de politie bij het ten uitvoer brengen van die denkbeelden.’

Hij is begin twintig, afkomstig uit Liverpool en een fanatiek Everton-supporter en heeft als zodanig al heel wat van Europa gezien. De hasj-cake in de Melkweg. Heyzel was de schuld van de Belgen, hadden die de zaak maar beter moeten organiseren. Hebben ze in Nederland ook zoveel zwarten? En vind ik dat niet erg?

‘Test Dept. is niet zozeer een product van de Britse maatschappij als van heel Europa. Aan de andere kant: we wonen en werken in een land waar de mensen veel gemakkelijker de dingen over hun kant laten gaan dan bijvoorbeeld in Nederland, dat veel liberaler ingesteld is. De Britten zijn ook gehaaider als het om manipulatie gaat. Het Britse systeem is het oudste politieke systeem ter wereld, het oudste democratische systeem. Sommige dingen zijn daardoor zo diep geworteld dat mensen vaak niet beter weten, niet beseffen dat het ook anders kan.

‘Er zijn zoveel archaïsche organisaties waar bijna niemand weet van heeft, geheime genootschappen die hun eigen lijsten van verdachte personen aanleggen en die de macht hebben om jou uit bepaalde functies te weren. Zoals The Economic League, die dan zogenaamd democratisch is. Als echter eenzelfde soort organisatie in de Sovjet-Unie bestond zou er in het Westen een storm van protest opgaan. Zoveel dingen zijn er gedaan in de naam van de democratie die op hetzelfde moment een streep door het woord vrijheid hebben gehaald. Er wordt ook met twee maten gemeten. Toen vlak voor de door Gorbatsjov ingezette kentering in Rusland een twintigtal joodse dissidenten een demonstratie wilden houden en deze verboden werd had het Westen meteen de mond vol over de KGB en haar zware laarzen-politiek. Een week later: tijdens de laatste protest-nacht van de grafici werden honderddertig mensen weinig zachtzinnig door de politie in elkaar geslagen. Geen haan die er naar kraaide, het waren tenslotte maar agitators, dissidenten. Ben je een dissident in eigen land, dan word je verguisd. Ben je een dissident in Rusland, dan ben je een held. De stakende mijnwerkers, de vrouwen van Greenham Common, de IRA-terroristen, ze worden door de Tories allemaal samen in één adem genoemd als The Unacceptable Face Of Freedom.’

Collaboration:
Betrayal or Alliance.
The alliance of the betrayed.
Two voices of industrial Britain merge as one
scream of pain.
Defiance and hope.
The time is now.

‘Politieke affiniteit wordt vooral in de media nogal eens verward met communisme, met links extremisme. We hebben het spelletje niet meegespeeld, niet gedaan wat van ons uiteindelijk verwacht werd: een pop-act worden die op nummer een in de charts wil komen en veel geld verdienen. Mensen zijn verbaasd dat we aan onze doelstellingen vasthouden en dat onze intenties eerder sterker zijn geworden. We leven in een maatschappij die enorm egoïstisch is. Overal wordt je verteld dat je moet zorgen nummer één te worden. Alles is erop gericht om van iedere mens een geïsoleerde unit te maken. Heb je daar afwijkende ideeën over, laat je merken dat het je wel kan verdommen hoe het de anderen vergaat, dan ben je een communist. Terwijl het over medemenselijkheid gaat, zorgen voor.

‘Wij worden niet door welke politieke partij dan ook gemotiveerd maar door de problematiek waarmee mensen die ons ter harte gaan zich geconfronteerd zien, gewone mensen die in een strijd verwikkeld zijn. Via hen nemen we kennis van bepaalde ontwikkelingen en worden daarbij betrokken. We hebben ons nooit op het terrein van de vakbonden begeven, hebben ons nooit op het officiële politieke vlak gewaagd. Wat niet verhinderd heeft dat sommige van onze acties zijn uitgegroeid tot officiële gebeurtenissen waarbij een officieel cultureel statement werd neergezet. En dat is wat we willen en waar we mee doorgaan, werken vanuit een basis van gewone mensen. Ik denk dat dat een heel belangrijk gegeven is.

‘Boosheid moet op een positieve manier gebruikt worden, omgezet worden in een positief gerichte denkwijze’

‘Test Dept. sleurt mensen mee in de afschrikwekkende dingen van deze tijd. Zonder ze echter daar te laten. We willen mensen niet plat walsen met wat we doen, maar ze de angsten en krachtmetingen in onze maatschappij laten zien. Tegelijkertijd willen we proberen samen met hen een uitweg te zoeken. We nemen ze mee naar een hel en confronteren ze met het feit dat daar grotere winnaars noch verliezers zijn. We zeggen niet dat we profeten zijn. We kunnen niet in de toekomst kijken. Maar you’ve got to fucking try. We willen laten zien dat er altijd nog hoop is. Dat is wat wíj hebben. Anders zouden we dit niet al jaren doen zonder één cent te verdienen. We hopen dat op de lange duur mensen op deze tijd terug zullen kijken met het besef dat wij níet opgegeven hebben, dat wij weigerden de wereld te accepteren zoals we hem aantroffen, dat we ons níet geconformeerd hebben, dat we géén genoegen namen met de hebzucht die als er niets verandert het Westen uiteindelijk in de afgrond zal drijven. Wij hopen. Als je de hoop verliest, wat blijft er dan over? Het is een houding, een vertrouwen in wat je doet.

‘Mensen noemen ons communisten, fascisten, religieuze fanaten, haha. Men kan ons elk etiketje opplakken, wat ze maar willen. Ja, we houden ons bezig met dogma’s, van zowel links als rechts. We houden ons bezig met de fascistische geschiedenis zoals Engeland die kende lang voor Hitler. Het was pas in 1925 dat er een punt gezet werd achter het uitmoorden van de Aboriginals in Australië, iets wat je nooit leest in de Britse geschiedenisboekjes. En het is niet alleen Engeland: bijna ieder Europees land heeft afschuwelijke dingen gedaan.

‘Met hoe wij commentaar leveren proberen we het effect van propaganda aan te tonen, we laten het effect ervan in een historische context zien en laten de mensen voelen dat propaganda als middel nog steeds werkt. Zo bekeken maken we gebruik van dogma’s. We gebruiken dogma’s alleen niet voor onze eigen doelen maar om mensen juist van dogma’s te bevrijden. Ik weet, het is dubbelspraak, maar het is wel waar.

‘Er zijn mensen die instinctief begrijpen wat we willen. Anderen doen dat niet en moeten over een mentale hindernis heenstappen. Als je een beeld laat zien van een laars die een gezicht in puin trapt en je laat daar angstaanjagende harde muziek bij horen, dan zijn er mensen die denken dat je daarop kickt, dat iemand in elkaar gestampt wordt. Ze kunnen zich niet voorstellen dat je zoiets toont met de bedoeling te zeggen: Moet je dit zien. Realiseer je de horror hiervan. Ben je je bewust van de emotie, de pijn. Wat wij doen is mensen vastkoppelen aan de echte horror van deze wereld, het geweld. Geweld in deze wereld is een cliché geworden. Een stervend kind op het scherm wordt een cliché van een stervend kind. Het heeft vaak geen enkele emotionele uitwerking meer op mensen.’

Ik praat met de zwarte jazz-saxofonist Courtney Pine over het racisme in Engeland. Hij haalt zijn schouders op: dat soort dingen gebeurt nu eenmaal. En, meent hij, eigenlijk horen zij zwarten hier ook niet echt thuis. Tenslotte komen ze hier niet vandaan.

‘De wijze waarop wij ons met kunst bezighouden grijpt in feite terug naar het begin van deze eeuw, voordat de kunst geïntellectualiseerd was. Kunst was een activiteit van mannen en vrouwen die een gemeenschappelijke visie hadden die ze gebruikten om relevante en inspirerende culturele statements te creëren. Wat zij deden had effect op de tijdgeest, zowel in artistiek opzicht als wat betreft de spirit. Sindsdien zijn al die bewegingen ten prooi gevallen aan intellectuele analytici en in veel gevallen heeft dat tot hun einde geleid. In die tijd moet het erg opwindend zijn geweest om bij die dingen betrokken te zijn, of het nu de constructivisten waren of de surrealisten of de dadaïsten. Het is nu veel moeilijker geworden om een beweging op gang te brengen die op eenzelfde niveau van belangrijkheid opereert, die eenzelfde soort impact heeft. Je wordt nu louter en alleen beoordeeld op je succes, niet op het belang van je ideeën, Je wordt beoordeeld op het aantal platen dat je verkoopt. Dat is het belangrijkste criterium binnen de moderne cultuur geworden. En dat is net zo goed de schuld van Andy Warhol als van ieder ander.

‘Ons gevoel voor humor is ook wel een tikkeltje aan de gemene kant’

‘Test Dept. is in beginsel een erg compacte unit van een paar mensen. De ideeën en activiteiten die zij ontplooien kunnen echter op grotere schaal gerealiseerd worden door The Ministry Of Power, een culturele beweging waarin verschillende disciplines elkaar ontmoeten. Zo werken we binnen die context met een symfonie-orkest, met theatermensen en choreografen maar ook met de beeldhouwer Malcolm Poynter, wiens werk ons erg inspireert. Malcolm houdt er net als wij van als mensen sterk emotioneel reageren. Malcolm is geen product van de kunstacademie maar staat met beide benen stevig op de grond. Hij is geen arty farty wanker.

‘Wie binnen The Ministry Of Power ook nog steeds actief is, is Alan Sutcliffe, die we kennen uit de tijd met de mijnwerkers. Hij is bijvoorbeeld te horen op onze elpee The Unacceptable Face Of Freedom. Alan werkt nog steeds in Kent als mijnwerker maar is na de staking ook op creatief niveau doorgegaan. Onze samenwerking met hem was een leerproces voor beide partijen dat nog steeds doorgaat. Zijn leven is veranderd, ons leven, en we gaan door, samen.’

‘Het is wel weer allemaal erg negatief, hè?’ meent Angus achteraf. ‘Ik kan me niet voorstellen dat er ook maar iemand is die een eindeloze lijst wil lezen met daarin de kwalijke aspecten van de Britse maatschappij.’

Ze zijn uitermate gemotiveerd en hebben het hart op de juiste plaats, stellen in hun oprechtheid de juistheid van hun eigen opvattingen en waarde-oordelen continu ter discussie. Test Dept. als vaandeldrager van de hoop die deze wereld leefbaar houdt? Er zijn minder serieus te nemen voorbeelden.

Alle foto’s en film stills © Test Dept.