Sonic Youth

in de Supermarkt

De gitaarformatie Sonic Youth is afkomstig uit de Newyorkse underground waar eertijds decibellengigant Glenn Branca de avant-gardistische scepter zwaaide. Na zeven jaar lang podia overal ter wereld met hun verpletterende noise-rock geterroriseerd te hebben maakte het viertal onlangs met de dubbelaar Daydream Nation een succesvol gebaar in de richting van de pop. Een comic strip group in de Amerikaanse supermarkt.

door C. Cornell Evers OOR 3 december 1988

‘Als je het over Amerika hebt, dan praat je over een mythe, een land dat uiteindelijk niet meer dan een logo zal zijn, zoiets als Coca Cola.’ Sonic Youth-gitarist Lee Ranaldo (32) is er vast van overtuigd dat Amerika als natie zijn langste tijd heeft gehad. Een Daydream Nation is alles wat er uiteindelijk zal overblijven. De oorzaak: Japanse, Arabische en Braziliaanse speculanten die hele stukken land opkopen en daar bedrijven neerzetten, met als gevolg dat Amerika op een gegeven moment helemaal in handen zal zijn van buitenlandse projectontwikkelaars.
Dit is volgens de vier leden van Sonic Youth het lot van het land dat in de tijd van Abraham Lincoln nog een glorieuze toekomst in het verschiet had. Daar waar in vroeger dagen Indianen, cowboys en bizons het toneel beheersten is nu alleen nog maar een immense supermarkt te vinden, die zich uitstrekt van de oost- tot de westkust. Wat doe je daaraan? Bassiste Kim Gordon (34): ‘Ons eigen logo maken. Eerlijk, ik weet het niet. Lachen, huilen… Wij zorgen er gewoon voor dat we het zo druk hebben met muziek maken dat er geen tijd overblijft om daarover te piekeren.’
Maar aspecten van wat je ziet gebeuren verwerk je wel in je songs, gezien onder andere de titel van het nieuwe Sonic Youth-album Daydream Nation.
Kim: ‘Ja, onze frustraties, onze schuld en onze angsten.’
En plezier, is daar nog ruimte voor?
Lee: ‘Natuurlijk. Hoewel dit misschien allemaal erg negatief klinkt kijken we toch op een behoorlijk positieve manier tegen de wereld aan.’
Kim: ‘Het is gewoon iets wat met ons Amerikaan zijn te maken heeft, met onze Amerikaanse geestelijke gesteldheid. Maar we proberen er het beste van te maken.’
De relatie die Sonic Youth met Amerika heeft lijkt meer een haat-liefde relatie dan een pure liefdesverhouding.
Lee: ‘Bestaat er dan zoiets als een liefdesrelatie zonder de haat?
Kim: ‘Onze relatie met Amerika speelt zich af op een fantasie-niveau. En we houden zelf ook wel van winkelen, al behoren we niet tot het soort lui die zonodig ieder jaar opnieuw een grote slee en het nieuwste model wasmachine moet kopen.’
Lee: ‘Maar dat zullen we zeker doen zogauw als we ons dat kunnen veroorloven.’

PROCOL HARUM
Sonic Youth werd in 1981 geboren, als kind van de Amerikaanse rock & roll-familie, al beweert de boomlange gitarist Thurston Moore (30) dat hij in een vroeger leven zelfs nog een tijdje de toetsenist van Procol Harum is geweest. ‘En ik heb een tijdje in een band gezeten, die heette The Coachmen. Iedereen in die groep, met uitzondering van de drummer, was langer dan zesenhalve voet. De bassist was zelfs bijna zeven voet lang. Wij speelden op Fender gitaren en waren beïnvloed door Talking Heads en Television en Modern Lovers en de Velvets. Het probleem was alleen dat er bijna niemand naar ons kwam kijken. Op een of andere manier waren wij bijzonder on-hip. Uiteindelijk zijn we toen maar uit elkaar gegaan. We hebben nog wel een plaat opgenomen en als het goed is komt die een dezer dagen zelfs uit.’
En na het debacle met The Coachmen stortte je je meteen in Sonic Youth?
Thurston: ‘Nee hoor. Ik heb eerst nog een tijdje met een andere band gespeeld, waar Lee ook in zat.’
Lee: ‘Dat was eenzelfde soort groep, Talking Heads, Television, dat soort dingen. Met David Linton? Die ken je zeker.’
Thurston: ‘En Miranda. Ik mag Miranda niet vergeten Stanton Miranda. Met haar heb ik ook nog wat gedaan. Ze is bekend geworden als Thick Pigeon, had zelfs een platencontract hier in Europa, bij Crepuscule. Door Miranda leerde ik Ann DeMarinis kennen en later Kim. We begonnen te jammen en later deed ook de laatste drummer van The Coachmen mee. Die was echter niet altijd beschikbaar. Hij gaf ons echter een tip over een Robert de Niro-lookalike, een teenage kid die ergens in een kelder in de East Village op een paar bongo’s zat te rammen. We belden hem op en dat was dus Richard Edson. Na een paar optredens stapte Ann er echter meteen al weer uit. Volgens haar ging het veel te lang duren voordat wij succes zouden hebben. En ook Richard verdween keer op keer, om filmster te worden. Toen Ann weg was zagen we Lee bij Glenn en vroegen hem.’
Jij hebt zelf ook nog met Glenn Branca gespeeld. Hoe groot was diens invloed op de Newyorkse gitaargroepen?
Thurston: ‘Het was echt heel sterk wat hij met de elektrische gitaar deed. Zoals hij de gitaar gebruikte had nog nooit iemand daarvoor gedaan.’
Kim: ‘Glenn heeft ons allen beïnvloed. Maar niet alleen Glenn. Ook Rhys Chatman. Die had eveneens allerlei concepten, met gitaren over elkaar heen en zo.’
Thurston: ‘Toch was Glenn meer opwindend, denk ik. Hij was extremer en ging meer van de rock & roll uit. Rhys was vooral een academicus.’
Ik heb niet het idee dat Branca zich na al die jaren nog echt ontwikkelt.
Thurston: ‘Er is misschien geen sprake meer van een progressieve ontwikkeling. Ik denk echter niet dat hij stilstaat. Hij maakt het idee dat hij heeft steeds krachtiger.’
Sonic Youth heeft zich altijd als rock & roll-band geprofileerd. Was dat rock & roll-gedoe in het begin net zo sterk aanwezig als nu het geval is?
Thurston: ‘Het was een logisch vervolg op wat we altijd hadden gedaan. We speelden al jaren op een dergelijke manier. Wat dat betreft was het niet echt nieuw.’
Jullie hebben ooit gezegd de Amerikaanse rock & roll als de folkmuziek van de Verenigde Staten te beschouwen.
Kim: ‘Als je bekijkt hoe belangrijk datgene wat rock wordt genoemd in Amerika is voor al die mensen die daar in de jaren vijftig en zestig mee zijn opgegroeid, dan kun je inderdaad over de folkmuziek van de Verenigde Staten spreken. Het is een cultureel verschijnsel, anders dan in Engeland. Daar is rock & roll een achterhaald verschijnsel, waarvan men gelooft dat de punk er voorgoed mee heeft afgerekend. Rock & roll in Engeland is een soort mythologie geworden, met alle aspecten van een cartoon.’

BURROUGHS
In een tijd dat veel Amerikaanse gitaarbands overvloedig teruggrijpen naar de elementen die de popmuziek van de jaren zestig succesvol maakten is Sonic Youth een opvallende verschijning, met een energie en spirit die duidelijk op het nú is geïnspireerd.
Thurston: ‘Natuurlijk hebben wij ook wel invloeden van de jaren zestig. Maar wij zijn niet The Long Ryders. Wij zijn anders en dat maakt dat wij blijven.’
‘Dat soort bands probeert iets wat al eerder is gedaan opnieuw te creëren,’ laat nu ook de benjamin van de groep, de 26-jarige drummer Steve Shelley zich horen. ‘Het heeft niet zoveel te maken met songschrijven, denk ik.’
Lee: ‘Dat soort bands zou misschien het liefst in die bewuste periode geleefd hebben en grote joints roken.’
Thurston: ‘Dat doen ze dan ook.’
Kim: ‘Volgens hen gebeurt er niets van belang in de jaren tachtig. Zij zien deze periode als enorm leeg. Wij houden net zoveel van die muziek. Maar het is niet aan ons om die muziek dan ook maar te spelen. Dat zou volkomen fake voelen.’
Thurston: ‘Wij zijn meer van Burroughs doordrongen, haha.’
Lee: ‘Iets creëren werkt anders, op vele manieren, mysterieuze manieren zou ik haast zeggen.’
Heeft de rock & roll nog veel mysteries voor jullie?
Thurston: ‘Absoluut! Wij zoeken nog steeds. De manier waarop onze muziek zich ontwikkelt heeft een natuurlijk verloop en staat ver af van het experimenteren om het experimenteren.’
Kim: ‘Je denkt er toch voornamelijk over na wat goed kan zijn voor de song.’
Thurston: ‘Toch ligt het voor Kim iets anders dan voor Lee en mij. Kim is pas bas gaan spelen vlak voordat we met de groep startten, terwijl Lee en ik al gitaar spelen zolang als we ons kunnen herinneren. Daarom was het voor haar veel moeilijker om zich te ontwikkelen.’
Kim: ‘Ik begin me pas nú als bassiste te zien. Ik weet eigenlijk niet zoveel van de bas als instrument. Dat heeft te maken met het feit dat wij niet in technische termen met elkaar communiceren.’
Sonic Youth staat erom bekend dat de gitaren nogal eens afwijkend worden gestemd.
Thurston: ‘Dat kostte ons gisteren vijf uur.’
Lee: ‘Waarom zou je altijd dezelfde stemming gebruiken? Iedere keer als je ons tijdens het concert van gitaar ziet wisselen is het er een met een andere stemming.’
Hoeveel gitaren bezit de groep?
Thurston: ‘Dertig, geloof ik. Zo ongeveer. Of zijn het er twintig?’
Lee: ‘Dertig.’
Kim: ‘Er zijn er onlangs een stel gestolen.’
Thurston: ‘Ze worden gestolen, ze gaan kapot, ze hangen tegen muren en we geven ze weg.’
Kim: ‘Ze zijn inwisselbaar.’
Thurston: ‘Niet allemaal. We hebben er een paar, die zijn echt fantastisch. Dat zijn een soort juwelen die we met liefde verzorgen. Sommigen zijn echter een complete ramp. Ik herinner me een gitaar die we van iemand hier in Nederland hadden gekregen. Dat was een afschuwelijk ding. Hoe lang we daar niet mee bezig zijn geweest om uit te vinden wat we er nu eigenlijk mee konden doen. Uiteindelijk hebben we hem in stukken geslagen. Maar toen wisten we weer niet wat we met die stukken moesten.’
Wat voor sound moet een gitaar hebben?
Thurston: ‘Een sonic sound.‘

JESSE
Een optreden van Sonic Youth is een opwindende belevenis, niet alleen voor de band zelf maar vooral ook voor het publiek. Kim Gordon speelt bas met een heftigheid die perfect aansluit bij de bezetenheid waarmee Steve Shelley met trommelstokken, houten palen of gewoon vuisten en ellebogen zijn vellen en bekkens ranselt en beukt. Over deze ritmebasis laten Thurston Moore en Lee Ranaldo hun gitaren furieus razen en goochelt het tweetal met noise, feedback en boventonen op een wijze die de knaapjes van The Jesus And Mary Chain tot beginnende melkmuilen degradeert. Opvallend in deze overvloed van Rock & roll-geweld is de hoeveelheid melodie die Sonic Youth in haar muziek stopt, in de songs die afkomstig zijn van Daydream Nation nog meer dan in vroegere staaltjes van Sonic terreur. Dit kan zelfs zo ver gaan dat er tijdens recente concerten van de groep momenten te bespeuren waren die een welhaast meditatief karakter droegen, met ragfijn uitwaaierende gitaren.
Of het nu echter om het spelen van songs handelt of om het creëren van een atmosfeer, het sleutelbegrip bij alles wat Sonic Youth doet heet concentratie, meent Kim. Er wordt tijdens optredens dan ook niet zoveel geïmproviseerd als soms wel lijkt. ‘Maar soms moet je wel. Als de dingen op het podium verkeerd gaan is het jouw taak om te zorgen dat de zaak blijft draaien. Je wordt toch altijd gedreven door een ideaal. Anders is er geen intentie.’
Steve: ‘Wij staan ons tijdens optredens toe om volkomen uit de band te springen maar er is toch altijd wel een bepaalde lijn die gevolgd wordt. Krijgt Thurston het tijdens een optreden ineens in zijn hoofd om iets anders dan normaal te doen, dan gaan we daar wel in mee, allemaal.’
Kim: ‘Maar het blijft gedisciplineerd.’
Heeft het feit dat de songs op Daydream Nation meer melodie hebben dan ooit tevoren tevens te maken met ieders individuele groei in speeltechniek? Of is het een meer bewuste keuze?
Kim: ‘Het heeft er zeker mee te maken dat we geleerd hebben hoe onze instrumenten te bespelen, méér dan dat we bewust meer melodieus wilden gaan werken. Het belangrijkste aspect van onze muziek is toch altijd het fysieke karakter geweest. Dat was en is nog steeds een vitaal onderdeel van het songschrijven. Daar komt bij dat we nu veel langer in de studio konden werken dan ooit ervoor. Plus het gegeven dat je weliswaar een paar jaar noise kunt maken, interessante noise zelfs, maar dat je niet eeuwig met hetzelfde kunt doorgaan. Dan verliest het zijn betekenis.’
Tekstueel lijkt Sonic Youth eveneens meer te zeggen te hebben.
Kim: ‘Dat klopt wel, ja. De rol van de tekst binnen het geheel van de muziek is niet zozeer veranderd maar individueel probeer je toch altijd iets beters af te leveren dan ervoor. Toch waren onze teksten in het verleden zeker niet minder belangrijk, voor zover teksten belangrijk kunnen zijn. Maar ik geef toe dat sommigen van onze tegenwoordige songs veel meer pop zijn. Onze benadering is echter niet wezenlijk anders geworden.’
De titel van de eerste song op Daydream Nation is meteen raak: Teenage Riot.
Kim: ‘Thurstons rock & roll-president.’
Thurston: ‘Eigenlijk hadden we de plaat Vote For Jesse moeten noemen.’
Kim: ‘De ideale kandidaat.’
Thurston: ‘In onze dagdromen. Plotseling werd ik wakker. Het was midden in de nacht. Ik ging achter mijn computer zitten… Waar ging die song ook alweer over?’
Lee: ‘Was het niet over de middeleeuwen en dat conflict tussen…’
Thurston: ‘Nee, het ging over Thorn en zijn relatie met Odan. Odan was Thorns vader. Teenage Riot gaat over een droomland waar Joan Jett de first lady is en Mike Watt de president, Mike Watt van fIREHOSE. Dat is zo ongeveer onze ideale maatschappij.’
Maar de titel?
Thurston: ‘Zo overwonnen wij al die oude knarren die in de politiek de dienst uitmaken.’
Maar jij kunt jezelf toch moeilijk een teenager noemen.
Thurston: ‘Die song gaat ook niet over ons. Hij is min of meer opgedragen aan onze achterkleinkinderen.’
Voel je je nog steeds teenager?
Thurston: ‘In ieder geval zien heel veel mensen ons als zodanig. We hebben alleen nog heel veel werk te verzetten voordat we hen geteenaged hebben.’
Daydream Nation eindigt met een trilogie.
Lee: ‘Ieder album van betekenis bevat een trilogie.’
Thurston: ‘Nu je het zegt, dat is inderdaad waar.’
Lee: ‘Wij speelden die songs aan een stuk, zonder pauze. Vandaar de trilogie. De connectie tussen die drie songs is dezelfde als die tussen om het even welke twee andere songs op het album. Ze staan niet bij elkaar omdat ze samen één verhaal vertellen of omdat het drie delen van een literair geheel zijn. De songs op Bad Moon Rising hebben eveneens allemaal iets met elkaar te maken en dat is toch ook geen rockopera.’
Thurston: ‘The Wonder gaat over zoiets als wandelen door Eindhoven en je verbazen over het Philips-gebouw, die uitstalling van technisch vernuft en wetenschap.’
Kim: ‘Hyperstation gaat over het leven in New York waar je zo ongeveer alles kunt doen wat je wilt maar waar je ook in elkaar geslagen kunt worden omdat je een mohawk draagt.’
Thurston: ‘Het tweede couplet van Hyperstation heet The Hate. Wij leven weliswaar in New York maar ik ga echt niet kapot van heimwee iedere keer als ik er weg moet. Er is heel veel in New York dat me tegenstaat. Je kent echter de situatie en weet hoe daarmee om te gaan. Je weet hoe je de echte hel kunt vermijden. New York is minder romantisch dan het was.’
Lee: ‘Maar dat heeft eveneens te maken met het feit dat we er nu al zo’n tien jaar leven. Na een tijdje krijg je genoeg van zo’n stad, omdat je zelf verandert. New York bestaat nu al zo lang en zal toch altijd dezelfde aantrekkingskracht blijven uitoefenen.’
Thurston: ‘New York is een smeltkroes van stront en ellende. De enige manier waardoor je daarmee kunt leven is, denk ik, dat je de mogelijkheid hebt om er vaak weg te kunnen. En dat is wat wij doen. Ik zou daar niet 365 dagen van het jaar kunnen zijn.’
Lee: ‘Je ziet soms mensen in de ondergrondse, die zijn dan ongeveer tachtig jaar en waarschijnlijk nooit buiten New York geweest. Dat is echt verbazingwekkend, nooit groen, een heel leven van beton en cement, elk uur de hel vlak onder je raam.’
Thurston: ‘Voor ons is het in zekere zin wel gemakkelijk. Om inspiratie op te doen hoeven we alleen maar de deur uit te lopen. Zo is Eliminator gebaseerd op iets dat in New York is gebeurd en dat heel veel aandacht heeft gekregen. In feite gaat deze hele trilogie over New York, over Manhattan. Eliminator gaat over de rijke sociale upper-class, de yuppies. De song gaat over een jongen die zijn vriendin in Central Park vermoordde terwijl hij met haar aan het vrijen was. Zijn verdediging nadien was dat zij overleed terwijl ze aan rough sex deden. Dat is een beroemde rechtszaak geweest. Na Terminator komt Teenage Riot waarin een droommaatschappij wordt gevestigd. En zo is de cirkel weer rond.’

Na afloop poseert de Sonic Youth van de jaren tachtig met maskers die zowel van het verleden als het heden zijn. Thurston wordt voor even een sullige Goofy, Lee een gangster-achtige Mickey, Steve’s trouwe hondenogen blikken de wereld ineens vanuit Pluto’s kop tegemoet en Kim straalt Liberty uit. Een comic strip group in de Amerikaanse supermarkt. Wat is echt en wat is onecht?

Mickey Lee Ranaldo
32 jaar, gitaar, zang, zonnebril
Favoriete politicus: Abraham Lincoln
Favoriete zangeres: Madonna
Favoriete kunstenaar: Gerhard Richter
Favoriete tijdperk uit de geschiedenis: middeleeuwen
Speelde vroeger in het Nederlandse Plus Instruments
Solo: From Here To Infinity
Favoriete diersoort: honden

Kim Liberty Gordon
34 jaar, bas, zang
Favoriete kleur: glitter
Favoriete boek: A Childhood van Harry Crews
Onlangs gelezen: The Big Nowhere van James Elroy
Favoriete zangeres: Madonna
Filmaanrader: The Decline Of Western Civilization, Part 2: The Metal Years
Eerste single: Cinderella
Meest afschuwelijke Amerikanen: Nancy en Ronald Reagan
Favoriete diersoort: honden

Goofy Thurston Moore
30 jaar, gitaar, zang
Favoriete gitarist: Johnny Winter
Favoriete zangeres: Madonna
Onlangs gelezen: Deserted Cities Of The Heart van Lewis Shiner
Filmaanrader: The Last Temptation Of Christ
Theater: Michael Clarke
Eerste single: Inna Gadda Da Vida van Iron Butterfly
Grootste geheim: zijn lengte
Favoriete diersoorten: honden en Butthole Surfers

Steve Dingo Shelley
26 jaar, bekkens, trommels, stokken
Favoriete diersoort: honden
All Time Favourites: Beatles, Who, Clash, Buzzcocks, Damned, Sex Pistols, Jam, Elvis Costello, Talking Heads, Pop Group, Minutemen, Crucifucks, Coachmen, Ciccone Youth, Butthole Surfers, fIREHOSE
Betrapt zichzelf soms op: lachen
Heeft een hekel aan: stick-stocking and sweatsocks