Er zijn van die platen, ze grijpen je, om niet meer los te laten. Zoals het DEAD CLUB project van de Britse formatie Tunng. Met

Tunng presents… DEAD CLUB

neemt de band je mee op een fascinerende reis door leven, dood en verdriet.

Het is best wel gewaagd om middenin een wereldwijde pandemie die al aan bijna anderhalf miljoen mensen het leven kostte, met een beschouwend en onderzoekend album over de dood te komen. Het project ‘Tunng presents… DEAD CLUB’ omvat muziek, liedjes, poëzie, korte verhalen, een podcastserie en gesprekken over dood en verdriet én over de schoonheid van leven. Samenstelling en productie door Tunng, de Britse band die ooit het genre folktronica “muntte”.

Verdriet is Het Ding met Veren

De ontdekking door Tunngs tekstschrijver Sam Genders van Max Porters bejubelde debuutroman ‘Grief is The Thing with Feathers’, in het Nederlands vertaald als ‘Verdriet is Het Ding met Veren’, vormde de directe aanleiding:

Twee jongens in Londen ervaren een groot verdriet als hun moeder plotseling sterft. Hun vader, bewonderaar van het werk van de dichter Ted Hughes, vreest een toekomst met daarin een grote leegte. Dan wordt de familie bezocht door Kraai, het snaakse fabeldier uit Ted Hughes’ beroemde gedichtencyclus ‘Crow’. Hij heeft iets bedrieglijks en vals maar is ook genezer en zelfs kinderoppas. De vogel trekt zich het lot van het rouwende gezin aan en laat weten bij hen te blijven tot ze hem niet meer nodig hebben. Wanneer de weken zich aaneenrijgen tot maanden en jaren wordt de pijn van het verlies zachter en maakt plaats voor mooie herinneringen.

Sam Genders stuitte op Max Porters boek zo rond het verschijnen van het zesde album van Tunng, ‘Songs You Make at Night’ uit 2018. Hij werd getroffen door de kracht van de vertelling, de taaiheid van het onderwerp, de boosheid om het verlies van een moeder en echtgenote, maar ook de schoonheid, de liefde en de verbondenheid tussen de hoofdrolspelers die uit het verhaal spreken. Hij deelde ‘Grief is The Thing with Feathers’ met de overige bandleden. Het boek sloeg aan, de zes leden van Tunng spraken maandenlang uitvoerig over het onderwerp dood en wat het met mensen doet, de emoties die het oproept. Dit leidde uiteindelijk tot ‘Tunng presents… DEAD CLUB’.

Dead Club

Het onderzoek naar de verschillende opvattingen en invalshoeken met betrekking tot het onderwerp werd verwerkt in een acht-delige podcastserie, door de band op haar website omschreven als “een meditatie over verlies en een confronterende reis door het leven in al zijn goedheid, eigenaardigheid en verwondering.” De podcastserie, die is geproduceerd door Tungg-leden Becky Jacobs en Sam Genders, laat mensen aan het woord die in hun werk op de een of andere manier met de dood hebben te maken. Zo bespreken de filosofen Alain De Botton en AC Grayling culturele opvattingen en gebruiken met betrekking tot de dood. Andere deelnemers aan de serie zijn de arts en schrijfster over palliatieve zorg Kathryn Mannix, de illusionist, schilder en auteur Derren Brown (bekend door zijn programma’s op het Britse Channel 4 en in Nederland RTL 4), de forensisch antropoloog Dame Sue Black, de rapper Corynne Elliot, bekend onder haar artiestennaam Speech Debelle, en poëzie-redacteur Kevin Young uit New York. En er is de man met wiens boek het hele DEAD CLUB project begon: Max Porter. Sam spreekt met de schrijver over onze terughoudendheid om eerlijk te zijn over dood en verdriet, zijn creatieve proces en wat hem ertoe bracht om deel te nemen aan dit project. Porter schreef ook twee nieuwe korte verhalen voor het album: ‘Man’ en ‘Woman’.

Sam Genders zegt over het project op de site Bandcamp: “We beschikken niet langer over het religieuze ritueel dat ons hielp met de dood om te gaan. En ik denk dat velen van ons moeite hebben te weten hoe we ons eromheen moeten gedragen. Maar er zijn vaardigheden die we kunnen leren, gesprekken die we kunnen voeren, een culturele bagage die we ter discussie kunnen stellen, om zo een benadering te vinden die een ervaring weerspiegelt die ‘inherent menselijk’ is.”

Fragmenten uit de podcastserie zijn verwerkt in de songs op het album. Zo beschouwt Dame Sue Black in ‘The Last Day’ wat er gebeurt als we op het eindstation in ons leven zijn aangekomen, Derren Browns stem cirkelt door en over ‘Fatally Human’ en in ‘A Million Colors’ praat de musicus Ibrahim Ag Alhabib, oprichter van de groep Tinariwen uit de Sahara, over tradities rond de dood zoals gepraktiseerd door de Toearegs in het noorden van Mali. ‘Death Is The New Sex’ gaat over de sfeer van sensatie die in de moderne wereld rond het thema dood hangt en ‘Eating The Dead’ transponeert een vroeger (niet meer gepraktiseerd) ritueel van het inheemse Amazonevolk van de Wari, waarbij een overledene als een vorm van groot respect werd opgegeten, op poëtische wijze voor het leven hier en de liefde van de nabestaanden: “Lay you on my kitchen table / Cut you open tenderly / Eat your heart and eyes and mouth / Every word you spoke to me.”

De Dood: Vijand en Vriend

Leven, dood en verdriet zijn geen nieuwe begrippen in de muziek. Integendeel. Maar de manier waarop Tunng er vorm aan heeft gegeven, is bijzonder. Album en podcastserie verkennen de grote taboes van het einde van het leven en doen dat vanuit uiteenlopende hoeken, bekende en onverwachte, op een wijze die beschouwend is, intiem en ja, ook feestelijk.

Het DEAD CLUB project van Tunng is als een reis die voert naar ondermeer een Death Café in Sheffield en een Zweedse traditie, ‘SDC’ (Swedish Death Cleaning), waarin zij die gaan sterven, maar vaak ook eerder, beginnen met het wegdoen van dingen die geen waarde hebben – “All the toys in the shed have got to go”. Het is een reis die raakt aan diep verdriet én de vreugde en het wonder van het leven.

De dood is in de DEAD CLUB enerzijds een vijand waarvoor we bang zijn (‘Scared To Death’), anderzijds een welkome vriend, die geen angst inboezemt. De liedjes die in de club klinken worden veelal aangestuurd door een piano waarop een D E A D akkoordenschema wordt gespeeld, donker en hoopvol tegelijkertijd. De overheersende toon in de muziek met naast de piano onder andere klarinet, gitaar, strijkinstrumenten en synthesizers is, in weerwil van de teksten, zacht en gevoelig, en licht melancholisch. De sfeer van dromerig surrealisme die dit oproept geeft lucht aan het onderwerp.

Sommigen zullen ‘Tunng presents… DEAD CLUB’ als zwaarmoedig bestempelen. Ik denk echter dat de leden van Tunng met dit project een waardevolle bijdrage leveren aan een meer open omgang met de dood, die, zoals Sam Genders hoopt, menselijk is, dat wil zeggen een houding waarin persoonlijk verlies gepaard gaat met angst en verdriet maar waarin ook plaats is voor humor en liefde. En dan bevat ‘Tunng presents… DEAD CLUB’ ook nog eens liedjes die onder de huid kruipen en je meevoeren op een muzikaal aangenaam hypnotiserende reis.

Tunng presents… DEAD CLUB
Full Time Hobby / Konkurrent