RAP-ROOTS

The Last Poets

‘De hip hop-scene is één
grote egotrip!’

De Newyorkse Last Poets worden door de huidige generatie rappers vaak aangeduid als de ‘godfathers’ van het genre. Andersom hebben Suliaman El-Hadi en Jalal Nuriddin een weinig hoge pet op van hun navolgers. ‘De hip hop-scene is totaal niet interessant. Ze vormt een spaak in het wiel. Alleen ontbreekt het wiel.’

door C. Cornell Evers OOR 6 september 1986

Onverholen minachting straalt van het gezicht van de Newyorkse ‘straat’-dichter Jalal Nuriddin als de hip hop en zijn vertegenwoordigers ter sprake komen. ‘Ze kennen de basisprincipes van de rijmschema’s – die wij bij hen introduceerden – maar dat is alles. Ik veronderstel dat wat zij doen – omdat het rijmt – ook tot de poëzie gerekend moet worden. Maar het is absoluut niet interessant wat er op dat gebied gebeurt.’

Jalal praat hard, ritmisch, spuwt zijn woorden met kracht in de microfoon. ‘Er wordt van mij verlangd dat ik de waarheid zeg. Wil ik goede rap horen, dan kom ik toch op de platen van The Last Poets uit. Nooit word ik het moe daarnaar te luisteren. Luisteren naar The Last Poets heeft altijd zin. Er zit altijd wel weer iets bij wat ik kan gebruiken, waar ik aan kan refereren. En waarom?’

Terwijl mede-Poet Suliaman El-Hadi glimlachend meeluistert schakelt Nuriddin naar een volgende versnelling en vliegen de statements me links en rechts als ontploffende granaten om de oren. ‘En waarom? Omdat wat The Last Poets brengen de realiteit is, die de fantasie afstript. Luister je naar andere rappers dan hoor je woorden die van een bekrompen geest getuigen. Er zit totaal geen diepte in; woorden zonder een enkele strekking. Niets! Geen kracht, geen visie, geen adem. Leeg en zinloos! Mijn zoontje kan het als hij zou willen. Iedereen op straat kan het. Omdat het goed klinkt. Als je echter de sound weghaalt is er niets meer. Met snel te praten kan iemand die niet intelligent is toch als zodanig overkomen. En omdat mensen voor anderen niet willen weten dat ze niet zo intelligent zijn gaan ze snel praten, Dan begrijp je niet waar ze het over hebben. De hele hip hop-scene is één grote egotrip. Wat weer alles te maken heeft met de ijdelheid van de teenagers van tegenwoordig die alleen maar uitgaan van “Ik kan dit” en “Ik kan dat”. “Ik ben dit” en “Ik ben dat”. Een vorm van gelegaliseerde slavernij!’

WAARHEID
Het is een militant baasje, deze Jalal Nuriddin, die in 1986 vanuit een dichters-workshop met gelijkgestemde zielen als Alafia Pudim en Omar Ben Hassen met verzets- en bewustwordingspoëzie de straten van New York opging. ‘We begonnen op de hoeken en eindigden op de pleinen,’ vertelt Jalal die de naam The Last Poets ontleende aan een gedicht van de Zuid-Afrikaanse dichter Willie Kgositile. De Newyorkers ontmoetten Willie in 1969 op een schrijversmanifestatie in Nederland. Kgositile stelde dat dit het laatste tijdperk was waarin poëzie en verhalen nog bestaansrecht hadden en dat zij dus The Last Poets waren.

Jalal: ‘En als wij sterven zullen er weer anderen zijn. Wat er ook gebeurt, de poëzie zal toch altijd blijven bestaan, altijd doorgaan. Omdat de poëzie zoals wij die brengen een reflectie is van de werkelijkheid. Onze poëzie beschrijft de krachten waarmee wij tijdens ons bestaan op deze planeet te maken hebben, tijdens de ontdekkingsreis door het leven. Wat wij willen is mensen het verschil laten zien tussen de waarheid en de valsheid.’

Tien albums en drie singles heeft de rap van de gebalde vuist in de loop der jaren opgeleverd. Platen vol jazzy swingende en van Afrikaanse percussie tintelende ‘spoegraphics’ (‘spoken pictures’), op het twee jaar geleden uitgebrachte en door Material-producer Bill Laswell op smaak gemaakte Oh My People zelfs van een enkele elektronische toef voorzien.

‘We hebben nooit veel van elektronica gebruik gemaakt,’ reageert Suliaman als ik het onderwerp aankaart. ‘De basis was altijd de Afrikaanse percussie waar we dan onze boodschap overheen zeiden. Wij wilden de resultaten van 400 jaar onderdrukking in Amerika verwoorden. In al zijn facetten. Drugs, maar ook sociale, economische en politieke onderdrukking.’

Jalal: ‘Voortdurende onderdrukking veroorzaakt geestelijke stoornissen als schizofrenie en paranoia. Wij richtten ons op het vergif dat ons allen aantast, schreven daar gedichten over en spuugden die uit. Veel mensen waren ons daar dankbaar voor. Omdat ze hun problemen in onze poëzie herkenden. Ze gebruikten de gedichten als therapie.’

Van de grote groep die in 1968 de straten en pleinen van New York met poëzie bestookten zijn uiteindelijk alleen Jalal en Suliaman als Last Poets overgebleven.

Suliaman: ‘Er waren er meer. Tenslotte waren we een dichtersworkshop. En allemaal noemden we ons The Last Poets. De groep die echter bekend werd bij het publiek door het eerste album (The Last Poets, Carrere CAL 208, opnieuw uitgebracht – CCE) en door hun optreden in een televisie-programma, bestond maar uit drie man en een percussionist. Kort na dat eerste album is Alafia Pudim weggegaan en heb ik hem vervangen. Dat was in 1971. Omar Ben Hassan is nog tot 1976 bij ons gebleven. En met conga-speler Nilaja werken we nog steeds.’

Onze maatschappij, zo betoogt Nuriddin, bevindt zich in eenzelfde situatie als destijds Sodom en Gomorrha. Of Rome toen het totaal door brand verwoest werd terwijl Nero viool speelde. ‘Er is geen moraal meer. Veel mensen hebben geen principes, geen scrupules. De ethiek is in zijn geheel het raam uitgegooid. Velen zijn tot dieren verworden omdat ze alleen maar doen wat ze willen doen.’

‘Als de ander niet vreedzaam is, heb ik het volste recht om me te verdedigen’

Een adempauze? Nee! ‘Amerika?’ raast Jalal verder, ‘Amerika heeft iedere twintig jaar een oorlog nodig. Om zijn militaire macht te kunnen tonen. En om de hoge werkloosheidscijfers – waardoor vooral de zwarte getto’s getroffen worden – weer voor een tijdje bij te stellen. Toen wij begonnen was er de oorlog in Vietnam. Nu, op dit moment, zijn er minstens 30.000 man Amerikaanse troepen in Honduras gelegerd, langs de grens met Nicaragua. Er was de raid op Libië. Allemaal acties die aangeven hoe tweeslachtig de Amerikaanse regering over vrede denkt. Twintig jaar voor Vietnam was het Korea. Korea luidde de eerste periode van twintig jaar in. Ze wonnen daar niet maar verloren ook niet. Vietnam was Amerika’s eerste nederlaag. Amerika drijft op twee soorten economieën. De een heet vredestijd en de ander oorlogstijd. En iedere twintig jaar moet die economie bijgesteld worden en elimineren ze de lastige jeugd door ze per ongeluk te laten doden. Ze halen ze uit de getto’s, uit de middelbare scholen, bij hun familie en vrienden vandaan en sturen ze naar een vreemd land om daar tegen een ideologie te vechten die hen niet aanstaat. Of om een bepaalde regering of president in het zadel te helpen of te houden. En als ze dan weer zo’n oorlog gewonnen hebben kunnen ze weer een nieuwe periode van twintig jaar teren op wat er in die oorlog allemaal aan levens en materialen verspild is. Dé oplossing voor dit soort zaken is totale ontwapening. En de meningsverschillen tussen naties moeten opgelost worden door de leiders tegen elkaar te laten vechten. Dàt staatshoofd dat verliest moet door iemand anders vervangen worden. In een oorlog zijn het meestal de jongeren die moeten gaan vechten, niet de ouderen. Die verklaren de oorlog.’

Als ik opmerk zijn ‘oplossing’ als één groot cliché te beschouwen, vele malen eerder uitgedragen en door de Engelse popgroep Frankie Goes To Hollywood als Two Tribes plus videoclip op de mensheid losgelaten, haalt Jalal zijn schouders op en is vervolgens een nieuwe stortvloed van woorden mijn deel. ‘Oké, dat kun je dan wel zo vinden, maar het is mijn droom. Heel praktisch, heel eenvoudig en totaal niet gecompliceerd. Waar of niet? Maar omdat het zo eenvoudig is zal men het idee niet eens in overweging nemen. Mensen willen alleen maar moeilijk doen, elkaar niet aanvullen maar bekampen. Oorlog is competitie. En het is onze taak, ons doel, om daar tegen te waarschuwen, tegen de onafwendbare totale vernietiging die zeker zal plaatshebben als de boodschap niet ontvangen wordt. Dat is onze taak. Er moet evolutie zijn voordat er revolutie kan ontketend worden. Je moet jezelf ontwikkelen alvorens ergens tegen te ageren. Totale revolutie is een omwenteling van 360 graden. Wat een perfecte cirkel is, zonder begin en zonder eind. Geweld is daarbij de allerlaatste mogelijkheid. De vernietigende krachten van de technologie moeten teruggedrongen worden. Take the best and leave the rest.’

GEWELD
Hij staat niet totaal afwijzend tegenover de technische verworvenheden van onze maatschappij maar wil waarschuwen voor een te afhankelijk worden van techniek. ‘Er zijn dingen waarvan men denkt dat ze een zegen zijn terwijl ze een ramp kunnen veroorzaken. Niet alles wat er schittert is goud, net zomin als je een boek op zijn omslag kunt beoordelen. Laten we de natuurlijke grondbeginselen van het leven op deze aarde niet vergeten en met beide benen op de grond blijven staan. Waarom de ruimte ingaan om daar iets te ontdekken wat er al is? Als de wezens die daar leven zouden willen zouden ze de hele mensheid in slavernij kunnen wegvoeren. Ze hebben er de technologie voor die veel verder ontwikkeld is dan wij ons zelfs maar kunnen voorstellen. Of je dat nu gelooft of niet: het is zo! Wij moeten ons realiseren dat onze toekomst op deze planeet ligt en dat we daar best wel een beetje zuiniger op mogen zijn. Tenslotte is die planeet ons door de Schepper beschikbaar gesteld. Om te zien hoe wij ons daar zouden gedragen.’

Heeft hun religieuze overtuiging nog verstrekkende invloed op de waarde-oordelen van The Last Poets informeer ik bij Suliaman. Maar weer is het Jalal die antwoordt: ‘Islam is onze religie. De Islam verschaft mij de kennis over het universum, de schepping. De Islam geeft mij inzicht in harmonie en balans. Als Moslim probeer ik in harmonie met de schepping te leven. Er zijn verschillen met andere godsdiensten aan te duiden. Vanuit ons standpunt gezien is het echter allemaal één religie, ter verering van de Schepper. Alle profeten, waar ook vandaan, leerden hun volgelingen allemaal dezelfde waarden. Het zijn uiteindelijk de mensen geweest die de structuren van de verschillende religies veranderd en naar hun hand gezet hebben. De Schepper gaf ons religie, voor zijn genoegen. Hij plantte het zaad in de mensen dat hun doet beseffen wat hun leven betekent, en wat hun dood.’

De boodschap van The Last Poets is er in principe een van vrede. Toch schuwt Jalal een eventueel gebruik van geweld niet. ‘Het woord Islam komt van Salam, wat vrede betekent. Ik ben vreedzaam als de ander vreedzaam is. Maar als de ander niet vreedzaam is heb ik het volste recht om me te verdedigen. En als zij met tanks komen zal dat niet met een katapult zijn. De zwarte mens is echter van nature geen agitator, geen onderdrukker. Dat is een foutieve inschatting van het blanke ras dat zelf de hele geschiedenis door niets anders gedaan heeft dan door plassen bloed te waden. De zwarte mens slaat alleen terug als hij aangevallen wordt.’

RUM-COLA
Toch wordt ook hier de pap niet zo heet gegeten als hij opgediend wordt. Suliaman: ‘Er zit veel humor in onze poëzie, humor en ironie. We willen de boodschap zo vriendelijk mogelijk laten overkomen. Daarom ook de muziek. Als smaakmaker. Vergelijk het met iemand die sterke drank wil maar pure rum te bitter vindt. Die lengt de rum aan met cola om hem gemakkelijker te kunnen drinken. Wij presenteren een boodschap die de waarheid bevat. En de waarheid is bitter. Dus maken we die boodschap op smaak om hem iets meer verteerbaar te maken.’