Nils Frahm
&
Alexandre Tharaud
vertegenwoordigen twee muzikale werelden, maar scheppen vanuit eenzelfde, diepe passie poëzie op de piano
Piano Day, een jaarlijks weerkerende 24-uurs hommage aan de koning van de instrumenten, viel dit jaar op 28 maart. De Duitse componist en toetsenist Nils Frahm was in 2014 een van de initiatiefnemers van deze hulde aan de piano, die steeds wordt gehouden op de 88ste dag van het jaar, naar het totaal van 88 toetsen dat een piano telt. Dit jaar stak het Covid-19 virus echter een spaak tussen de snaren. Pianodag ging niet door, althans niet in fysieke vorm. Frahm bracht op de dag zelf wel als opsteker in quarantaine-tijd digitaal het album ‘Empty’ uit. En dat is nu ook fysiek op vinyl en cd verkrijgbaar.
De oorsprong van de acht stukken op ‘Empty’ moet worden gezocht rond 2011. Nils Frahm werkte destijds al aan ‘Empty’, acht poëtische pianomijmeringen exclusief gecomponeerd als soundtrack bij een korte kunstfilm van vriend en filmregisseur Benoît Toulemonde. Maar hij brak z’n duim en besloot, toen hij na terugkomst uit het ziekenhuis naar de opnames luisterde, dat ze nog niet af waren. Hij legde ze opzij en begon te werken aan het solo-pianoalbum ‘Screws’.
Jaren gingen voorbij. Andere stukken passeerden over de zwarte en witte toetsen. En toen kwam Covid-19 en werden velen op zichzelf teruggeworpen. Het leek Nils Frahm een goed idee om de stukken die hij aanvankelijk had geschreven voor de film van Benoît Toulemonde om te werken tot een soundtrack die kon dienen als omlijsting van die nieuwe, vreemde staat van zijn waarmee we plotseling werden geconfronteerd. Hij hoopte dat de muziek de luisteraar zou kunnen “helpen om sterk en kalm te blijven in de dagen van eenzaamheid, en ondanks de ontberingen onverwacht introspectie en reflectie te ontdekken”.
De acht stukken op ‘Empty’ hebben overwegend een kalm karakter, maar in de sereniteit van de pianoklanken gaan hier en daar ook kartelranden schuil. Dat begint al met het enigszins verontrustende openingsnummer ‘First Defeat’, waar onder de rustige pianistische bovenlaag de bodem knarst en kraakt. Dat zet zich versterkt voort in het tweede, aanvankelijk nog wat donkerder nummer ‘A Shine’. Maar dan breekt het licht door. ‘No Step On Wing’ wolkt in pure golven van verrukking uit de piano omhoog. Deze gaan eerst over in de introspectieve mijmeringen van ‘The Big O’, ‘Second Defeat’ en ‘A Shimmer’ en pulseren vervolgens in heftige stromen van energie doorheen ‘Sonar’. De afsluiter ‘Black Notes’ ontvouwt zich als een bloem die langzaam opent, tot in het hart van de muziek en de piano en het prachtige geluid daar van de stilte.
De pianodichter
Van een heel andere muzikale soort en tegelijkertijd ook niet is de serie ‘Le Poète du Piano’ van de Franse pianist Alexandre Tharaud.
‘Le Poète du Piano’ is ongetwijfeld het meest persoonlijke project van deze pianist, die niet alleen alleen een meester op de piano is, maar ook een muzikale ontdekkingsreiziger die, geleid door zijn nieuwsgierigheid en lust voor avontuur, geen uitdaging uit de weg gaat. Er zijn maar weinig pianisten die zo’n uiteenlopende verscheidenheid aan muziek hebben opgenomen als Alexandre Tharaud: van Franse, Duitse en Italiaanse meesters van de barok via de klassieke, romantische en moderne tijd (met daarin een groot eerbetoon aan de jazz) tot hypermoderne componisten van nu, en van pijlers van het muziekrepertoire als Bachs ‘Goldberg Variations’, Beethovens laatste sonates en Rachmaninovs ‘Pianoconcert nr. 2’ tot de filmscores van Enrico Morricone, de liederen van de iconische Franse chansonnière Barbara en zelfs The Beach Boys.
Zelf zegt Alexandre Tharaud over ‘Le Poète du Piano’: “Opnemen is voor mij een noodzaak, net als ademen. Het betekent dat ik me voor een korte tijd van de wereld kan losmaken – of is het een eeuwigheid? – om een werk te onderzoeken en het mij te laten onderzoeken, en om daarvan te getuigen voor de microfoons. Ik heb het gevoel dat ik door middel van deze opnames mijn leven heb gespeeld. Elk ervan is een belangrijke, zo niet fundamentele stap in mijn ontwikkeling als kunstenaar.”
Ongeveer de helft van de stukken op de 3 CD’s die samen ‘Le Poète du Piano’ vormen, is afkomstig uit de gevarieerde discografie (rond de 50 CD’s, waaronder 20 solo-albums) die Alexandre Tharaud de laatste 30 jaar realiseerde. De andere helft bestaat uit niet eerder uitgegeven en gloednieuwe opnamen.
Er staan 63 stukken op ‘Le Poète du Piano’, samen vier uur muziek van uitzonderlijke klasse en met grote soepelheid gespeeld. Alexandre Tharaud brengt op ‘Le Poète du Piano’ werken voor solo-piano van onder anderen Bach en Rameau tot Chopin, Satie en Gershwin. Hij speelt delen uit pianoconcerten van Mozart, Haydn en Rachmaninov en van de eigentijdse Deense componist Abrahamsen. Er klinkt werk van de pianist zelf (het dynamische, zevendelige ‘Corpus Volubilis’, een wereldpremière opname), filmmuziek van Ennio Morricone en een door Dominique A gezongen chanson van Barbara. Veel stukken horen tot het ijzeren repertoire, maar er is ook ruimte voor muzikaal experiment, zij het in de keuze van de stukken, zij het in de gespeelde componisten. Alexandre Tharaud toont zich niet alleen een dichterlijk pianist, hij is tevens een geweldige improvisator, in het melancholische ‘India Song’ van D’Alessio, in ‘Barbara Ann’ en ‘Good Vibrations’ van de Amerikaanse popgroep The Beach Boys.
Mijlpaal
Alle opnamen op ‘Le Poète du Piano’ bespreken, zou een boekwerk opleveren. Het is een bijzondere collectie en niet alleen om de vitaliteit die vier uur lang van de muziek vonkt. Alexandre Tharaud slaagt erin om al die muziek uit al die verschillende tijdperken en muziekstijlen op fascinerende wijze samen te brengen tot één geweldig klinkende eenheid zonder daarbij de kracht van de afzonderlijke delen aan te tasten. ‘Le Poète du Piano’ is als een reis door een tuinlandschap waarin leven en kunst over de grenzen van de tijd heen met elkaar verbonden zijn. In dat landschap, in die tuin, is er levende muziek zoals alleen een briljant pianist met een grenzeloze passie voor de piano die kan scheppen. En als dan na vier uur de laatste noten, van Ravels ‘Miroirs, M. 43: I. Noctuelles’, zijn weggestorven, is er eigenlijk maar een optie: opnieuw afspelen. ‘Le Poète du Piano’ is een mijlpaal voor de opgenomen pianomuziek.
Nils Frahm – Empty (Erased Tapes – Konkurrent)
Alexandre Tharaud – Le Poète du Piano (Erato – Warner Classics)
Foto boven artikel: Nils Frahm live
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Zo help je CCRyder doorgaan.
Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank CCRyder waarderen.
“Eyes on the road and hands upon the wheel”