Het einde van het jaar is de tijd van de jaarlijstjes. Het is de tijd van de opsommingen met, volgens de opstellers, de beste boeken, de beste concerten en de beste oliebollen van het jaar.
Iedereen die meent er toe te doen publiceert in deze weken een reeks van persoonlijke consumentenlijstjes met als belangrijkste motivatie het etaleren van het eigen gelijk. Hieronder vind je zo’n lijstje. Daarin staan twaalf muziekalbums waarnaar ik het afgelopen jaar bovengemiddeld vaak heb geluisterd. Maakt ze dat tot de beste albums, de uitvoerenden tot de beste artiesten van het jaar? Nee, niet per definitie. Daarvoor is mijn overzicht van wat er in 2020 is uitgebracht te beperkt. Ik weet ook uit ervaring dat sommige albums die ik in het verleden (bijvoorbeeld toen ik redacteur was bij het muziekblad OOR) als het beste van een bepaald jaar uitriep, inmiddels volledig van de radar zijn verdwenen. De volgorde van de albums in het onderstaande lijstje is ook volkomen willekeurig. Mijn twaalf van 2020 zijn twaalf albums die in mijn cockpit vaak hebben geklonken, niet meer en niet minder.
Bohren & Der Club Of Gore – Patchouli Blue
Zes jaar na het diep melancholische ‘Piano Nights’ schrijft het Duitse Bohren & Der Club Of Gore een nieuw jazz noir hoofdstuk: ‘Patchouli Blue’. Daarin wordt meer nog dan voorheen de kracht van de langzaamheid tot in de kleinste details uitgewerkt in lange, zich traag ontwikkelende instrumentaties in combinatie met breedvoerige intervallen. Vanaf de eerste tonen van de opener ‘Total Falsch’ zuigt ‘Patchouli Blue’ de luisteraar de wereld van Bohren & Der Club Of Gore binnen. Daar waaieren spaarzaam gedoseerde aanzetten uit tot weelderige klankschappen en nevelen in laaghangende geluidswolken flarden filmische poëzie. Lees meer (…)
Arnold Schoenberg – Verklärte Nacht; Vioolconcert op. 36
Isabelle Faust, Swedish Radio Symphony Orchestra o.l.v. Daniel Harding
Schoenbergs lyrische strijksextet ‘Verklärte Nacht’ uit 1899 hoort tot de lievelingswerken van de gelauwerde Duitse violiste Isabelle Faust en is een van de twee Schoenbergwerken op dit album. Het stuk refereert aan de Weense ‘fin-de-siècle’ gevoelens van de destijds 25-jarige componist. Het zwierig spelende sextet, met naast Isabelle Faust violiste Anne Katharina Schreiber, de altviolisten Antoine Tamestit en Danusha Waskiewicz en de cellisten Christian Poltéra en Jean-Guihen Queyras (allen vrienden), zet een gloedvolle interpretatie neer, waaruit vooral ook de diepe dichterlijke bezieling van het werk spreekt. Isabelle Faust combineert Schoenbergs ‘Verklärte Nacht’ met diens bijna veertig jaar later geschreven ‘Vioolconcert op. 36’. Zij voert dit concert uit met het Swedish Radio Symphony Orchestra onder leiding van Daniel Harding. Het werk is levendig en avontuurlijk, met een veelvoud van muzikale invalshoeken en sferen, en vraagt van de solist een grote concentratie. Instrumentale kleuren stromen en ontwikkelen zich als wild-expressieve vegen op een schildersdoek en wisselen af met transparant-aquarelle mijmeringen. Het orkest en de soliste – beide enorm op dreef en spelend op hoog niveau – zijn aan elkaar gewaagd. Ze geven elkaar de ruimte, vullen elkaar waar nodig adequaat aan en maken samen van dit vioolconcert een spectaculaire belevenis, met een glansrol voor de bezield spelende Isabelle Faust. Lees meer (…)
Carlos Cipa – Correlations (on 11 pianos)
“Ik vind het fascinerend hoe elke piano anders is dan de volgende”, aldus componist en pianist Carlos Cipa uit München. Hij bespeelt er maar liefst elf op zijn album ‘Correlations’. Carlos Cipa selecteerde zorgvuldig zes vleugels, drie staanders, een tafelpiano en een Rhodes. En begon met spelen. Althans, zo klinkt het. Hij speelt, mijmert, improviseert en zoekt naar noten (‘Sitting at a dead piano, trying to find some notes that work’), steeds nieuwsgierig naar wat de piano hem brengen zal, welke ingevingen er zullen opborrelen. ‘Correlations’ gaat over het zoeken naar pure klanken, effectbejag is er niet bij. Carlos Cipa geeft de luisteraar het gevoel naast hem te zitten op de pianokruk. Hij neemt zijn publiek mee op een fascinerende ervaringsreis over de toetsen en snaren van de verschillende piano’s. Samen met zijn gehoor verkent hij het binnenste van de instrumenten, de materialen waarvan ze zijn gemaakt, de klanken, de speelmogelijkheden, de uitdagingen die zij de bespeler bieden. Lees een interview met Carlos Cipa hier (…)
Craven Faults – Erratics & Unconformities
Craven Faults is de naam waaronder een onbekende kunstenaar en verzamelaar van elektronische apparatuur sinds een paar jaar muziek produceert in een voormalige textielfabriek ergens in Yorkshire. ‘Erratics & Unconformities’ is het eerste volledige album van Craven Faults. Het dompelt de luisteraar in ruim zeventig minuten, verdeeld over zes stukken, onder in een stroom van minimalistische sequensen, elektronische pulsen en gonzende synthesizer-drones. De diverse composities ontwikkelen zich langzaam in de tijd; de veranderingen in de ononderbroken voortgaande repetitieve frases zijn subtiel en geraffineerd. De zware, machinale cadans die ‘Erratics & Unconformities’ aanvankelijk kenmerkt verplaatst zich in de tweede helft van het album meer naar de achtergrond, te beginnen in ‘Slack Sley Temple’, dat hoewel industrieel getoonzet lichter van klankkleur en instrumentatie is. In het daarop volgende ‘Hanging Stones’ voorzien pulserende vaatlijnen de elektronische hartslag van energie. De ambient-achtige toetsenpatronen in ‘Signal Post’ tenslotte sluiten het album perfect en in stijl af. Lees meer (…)
Benoît Menut – Les Îles
De Franse componist van hedendaagse muziek Benoît Menut (Brest, 1977) neemt de luisteraar op het album ‘Les Îles’ mee voor een reis, die voert van de punt van Bretagne over de zee van Iroise en de Atlantische Oceaan tot aan het Caribisch gebied. Geïnspireerd door de gedichten van Dominique Lambert en Aimé Césaire en de sculpturen van Nito Di Dariel, ontvouwt zich een lofzang op de oceaan en op de natuur, haar schoonheid, haar kracht. ‘Les Îles’ is een ticket voor een reis vol contrasten en zonder precedent, met aan boord als crew de sopraan Maya Villanueva, de celliste Emmanuelle Bertrand en Ensemble Syntonia (Stéphanie Moraly, viool; Patick Langot, cello; Romain David, piano). Lees meer (…)
Laurence Pike – Prophecy
De Australische drummer en componist Laurence Pike is al bijna twee decennia een toonaangevende naam in de wereld van de elektronische en jazzmuziek. Met zijn nieuwe solo-album ‘Prophecy’ houdt hij een krachtig betoog voor een meer duurzame wereld. De Australische musicus neemt op ‘Prophecy’ de luisteraar in tien stukken mee in zijn belevingswereld. Die schuurt, zoals in de met donker dwingende ritmepatronen ingevulde composities ‘Science is Death’ en ‘New Normal’, en in het jagende ‘Nero’, dat duidelijk een verwijzing is naar de vroegere Romeinse keizer en (vermeende) pyromaan met die naam. Maar er is meer. Natuurlijk, er zijn de titels, maar verder wordt het aan de luisteraar gelaten hoe zijn muziek te interpreteren. En dan zindert de hete lucht in ‘Heart of Sky’ en klinkt in ‘Ember’ het gebrom van (bedreigde) insecten tussen de pianoklanken die mijmerend neerdalen in het raamwerk van de met zorg geplaatste tromroffels. Laurence Pike maakt gebruik van drums, percussie en een drumpad sampler. Daarbij houdt hij zich, ook al is hij drummer, meestentijds verre van de dwang van het ritme. Er is in de muziek van Laurence Pike meer en vaker sprake van golfbewegingen. De musicus gaat hierin te werk als een schilder. Hij bouwt vanuit een impressionistische benadering zijn klankschappen op en creëert met een veelheid van kleuren en polyritmische sferen een heel eigen en met rijke muzikale structuren gevulde nieuwe en fascinerende wereld. Lees meer (…)
Wax Chattels – Clot
Het twitter account van Wax Chattels zegt het luid en duidelijk: “CLOT” IS OUT NOW! PLAY IT LOUD. Maar het nieuwe album van het Nieuw-Zeelandse noise- en postpunk trio is ook prima te genieten zonder dat meteen de kat en de buren in de gordijnen worden gejaagd. De band manifesteert zich op ‘Clot’ als een snelkookpan van emoties.‘Clot’ is een muzikaal manifest en komt voort uit gevoelens van somberte en frustratie, vertaald in confrontatie. Die wordt op het scherpst van de snede gevoerd. Het mag er misschien niet aan af zijn te horen, maar het schrijfproces voor de elf songs op ‘Clot’ nam, net als eerder voor ‘Wax Chattels’, een flink deel van een jaar in beslag. De nummers klinken alsof ze in één lange explosie van vrije energie live zijn opgenomen, maar blijken in werkelijkheid uiterst complex in elkaar te zitten. Daar komt ook de improvisatie- en jazz-achtergrond van het drietal om de hoek kijken, die zich via een breed spectrum van invalshoeken vertaalt in een waaier van klanken en geluiden en een grote variatie in de songstructuren. Lees meer (…)
Walter Kaufmann (1907-1984) – Music In Exile – Chamber Works
ARC Ensemble
Walter Kaufmann (1907-1984) was componist, dirigent, etnomusicoloog, librettist en pedagoog. Geboren in Karlsbad, Bohemen (destijds onderdeel van Oostenrijk-Hongarije), maakte hij aanvankelijk een veelbelovende start in Praag en vervolgens in Berlijn. Hij was bevriend met Albert Einstein en getrouwd met een nicht van Franz Kafka. Kaufmann en zijn carrière werden echter slachtoffer van het nazi-regime dat tientallen joodse musici dwong Duitsland te verlaten en in ballingschap te gaan. In het geval van Kaufmann – zijn familie ontvluchtte Nazi-Duitsland in 1934 – werd dat Bombay in India, waar hij tot de onafhankelijkheid bleef wonen. De artistiek directeur van het ARC Ensemble, Simon Wynberg, noemt als kenmerk van de opmerkelijke muziek van Walter Kaufmann de opvallende originaliteit. Daarin zijn flarden van Debussy, Bartók en Stravinsky, en verwijzingen naar Boheemse en klezmer-muziek. De zowel avontuurlijke als toegankelijke mix van oosterse en westerse tradities heeft, ondanks de tachtig jaar die er verlopen zijn sinds de eerste uitvoering, niets van zijn moderniteit en overtuigingskracht verloren, zo laat het album ‘Walter Kaufmann: Chamber Works’ horen. Een fascinerende kennismaking met een componist die met zijn cross-culturele muziek zijn tijd ver vooruit was. Lees meer (…)
Clipping – Visions of Bodies Being Burned
De experimentele hiphopgroep Clipping uit Los Angeles maakte met het horrorcore album ‘Visons of Bodies Being Burned’ de score van het jaar. ‘Visons of Bodies Being Burned’ bevat een steeds schakelend geheel van waanzinnige filmscores, experimentele klankschappen, vrije jazzimprovisaties en samples van geprepareerde veldopnamen die bij elkaar worden gehouden en aan elkaar gelast door mitraillerende raps. Een veiligheidsgordel bij dit alles ontbreekt. Zit de horror – fantasie dan wel het echte leven, de gruwel is er niet minder om, het verschil vaak minimaal – niet in de teksten, dan wel in het geluid. Clipping ontziet daarbij de luisteraar niet. Zo produceert ‘Invocation’ een piep als een doordringende tinnitus, en creëert daarmee een (korte) nachtmerrie voor je gehoor. Drums laten knallende echo’s horen, een piano speelt een herhaalde neurotische loop, er klinkt geknars, metaal schuurt over metaal. Maar dan, aan het eind van wat vooral ook een duizelingwekkende ervaringsrit door een extreem klankuniversum is, als de kar langzaam vaart mindert, zingen er in ‘Secret Piece’ ineens vogels, en is er het geluid van rust. En die is volmaakt! Lees meer (…)
Tunng presents… DEAD CLUB
Het is best wel gewaagd om middenin een wereldwijde pandemie die al aan bijna anderhalf miljoen mensen het leven kostte, met een beschouwend en onderzoekend album over de dood te komen. Het project ‘Tunng presents… DEAD CLUB’ omvat muziek, liedjes, poëzie, korte verhalen, een podcastserie en gesprekken over dood en verdriet én over de schoonheid van leven. Samenstelling en productie door Tunng, de Britse band die ooit het genre folktronica “muntte”. De dood is in de DEAD CLUB enerzijds een vijand waarvoor we bang zijn (‘Scared To Death’), anderzijds een welkome vriend, die geen angst inboezemt. De liedjes die in de club klinken worden veelal aangestuurd door een piano waarop een D E A D akkoordenschema wordt gespeeld, donker en hoopvol tegelijkertijd. De overheersende toon in de muziek met naast de piano onder andere klarinet, gitaar, strijkinstrumenten en synthesizers is, in weerwil van de teksten, zacht en gevoelig, en licht melancholisch. De sfeer van dromerig surrealisme die dit oproept geeft lucht aan het onderwerp. Lees meer (…)
Thurston Moore – By The Fire
De band waarmee voormalig Sonic Youth-gitarist en -zanger Thurston Moore de negen songs van ‘By The Fire’ opnam, bestaat naast hemzelf uit Deb Googe van My Bloody Valentine op bas en achtergrondzang, Jon Leidecker (‘Wobbly’) van Negativland op elektronica, James Sedwards op gitaar en Jem Doulton op drums. De laatste wordt in een nummer, het ruim tien minuten durende ‘Breath’, afgelost door Sonic Youth-drummer Steve Shelley. ‘By The Fire’ is voor een groot deel gemaakt in de periode voordat covid-19 over de wereld raasde en vervolgens in quarantaine afgerond in Moore’s woning in Londen, “with respect to the sacred healing truth of nature”. Het album laat een gepassioneerde interactie horen tussen Moore’s driften als experimenteel componist en improvisator en zijn niet aflatende rock-‘n-roll-ziel, met als resultaat een meeslepende, kosmische muziektrip die als een flux van hoop over de puinhopen van de wereld zweeft. Lees een interview met Thurston Moore hier (…)
William Basinski – Lamentations
De Amerikaanse kunstenaar en avant-gardecomponist William Basinski (1958), die momenteel in Los Angeles woont en werkt, maakte naam als maker van diepgaande instrumentale beschouwingen over dood en verval gemaakt met ondermeer tape-loops (herhaalde geluidsfragmenten op, oorspronkelijk, een magnetische bandlus). Op zijn nieuwe album ‘Lamentations’ doet de kunstenaar de tijd zuchten in een allesoverheersend verdriet en transformeert dit naar diepe meditaties die als nevelen van gedoemde schoonheid aan en over de rand van de afgrond zweven. Hij creëert daartoe een serie muzikale ruimten, waarin, en ik citeer de website Bandcamp, “meer dan veertig jaar (Basinski’s archief van 1979 tot 2020) van treurige zuchten zorgvuldig in liedjes zijn verwerkt.” Die liedjes, die muzikale ruimtes, worden opgetrokken met onder andere lang aangehouden ambient tonen en tape-loops, er klinkt zachte treurzang, in ‘O, My Daughter, O, My Sorrow’. Het zijn klankomgevingen die bestaan in en door het verstrijken van de tijd. En omdat de tijd op ‘Lamentations’ eindig is, leidt ze, onvermijdelijk, steeds tot ineenstorting. Waarna de reis zich voortzet naar een volgende ruimte, het volgende klaaglied, het volgende verdriet. Lees meer (…)
Foto vanuit de cockpit © C. Cornell Evers
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Zo help je CCRyder doorgaan.
Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank CCRyder waarderen.
“Eyes on the road and hands upon the wheel”