New Model Army

groeten

van

Een Boze Planeet

door C. Cornell Evers, 12 december 2015

“Dus jij dacht: Er moet toch meer in het leven zijn dan rockjournalistiek?” Justin Sullivan neemt een hijs van zijn e-sigaret en blaast een wolk de New Model Army studio in Bradford in.

Eerlijk is eerlijk, in al die jaren dat ik rockjournalist was, heb ik nooit één letter geschreven over New Model Army. Niet dat het niet mijn soort band was. Ik kwam er gewoonweg niet mee in aanraking. New Model Army is met invloeden uit punk, folk, soul, metal en zelfs klassiek rockmuziek op zijn best, zeg ik nu, maar niet toen ik voor ondermeer muziekblad OOR artikelen schreef over Foetus, Swans, Sonic Youth, Einstürzende Neubauten, Test Department en andere TegenTonen.

Midden jaren negentig verruilde ik mijn redactiestoel bij OOR voor een hangmat in de Braziliaanse Amazone. Ik overleefde agressieve bijen, dronken indianen, het anti-malaria middel Lariam en de rivier zelf. Ik leerde de Amerikaanse (ex-Associated Press) fotograaf John Sevigny kennen, die lang in de Noord-Mexicaanse stad Saltillo woonde, tot het geweld van de drugskartels en politie hem te link werd. Tegenwoordig woont hij in El Salvador. Maar ook daar dreigt hem inmiddels de dood.

John Sevigny stelde me voor aan Justin Sullivan, met wie hij regelmatig contact heeft, net als met de vaak als “muze” van New Model Army genoemde Joolz Denby, dichteres, schrijfster en (tattoo)kunstenares. Met Joolz maakte Sevigny de video ‘Angel’.

De New Model Army soundtrack raakte me in mijn ziel. Ook in het Braziliaanse deel ervan. In 2014 nam de band in de aanloop naar het WK voetbal geïnspireerd door “O Jogo Bonito” van de Braziliaanse voetballegende Pelé en met de spirit van samba het hymnische ‘The Beautiful Game’ op, een van de beste voetbalsongs ooit.

“Ik hou van het idee dat je met een voetbal aan je voeten de hele wereld kunt rondreizen en vrienden maken waar je ook gaat” (Justin Sullivan)

Feniks

Ik keek naar de film ‘Between Dog And Wolf – The New Model Army Story’ van regisseur Matt Reid en zag het verhaal van een generatie die in Bradford, Engeland opgroeide en met muziek, kunst en poëzie ageerde tegen de sociale ongelijkheid tijdens het Reagan-Thatcher tijdperk van de jaren tachtig. ‘Between Dog And Wolf – The New Model Army Story’ is een film over de mensen in en rondom een band, hun vrienden, hun vele loyale fans. Maar de film vertelt vooral het verhaal van zijn zanger, songschrijver en oprichter Justin Sullivan. Er waren successen, natuurlijk, anders hou je een verhaal geen 35 jaar vol, maar ook tegenslagen. Drummer Rob Heaton overleed in 2004 aan alvleesklierkanker, in 2010 was er de plotselinge dood van manager Tommy Tee en op kerstavond 2011 vernietigde een brand de New Model Army studio in Bradford, het archief en alle apparatuur. In 2013 herrees de band als een feniks uit de as van het verleden met het baanbrekende album ‘Between Dog And Wolf’. Een jaar later volgde ‘Between Wine And Blood’.

“De natuur van de planeet is gewelddadig; ze vermoorden elkaar, ze gaan dood”

“I live on an angry planet,” zingt Justin Sullivan op ‘Between Wine And Blood. De video toont een mitraillerend bombardement van horror en geweld, van oorlogen, van slachthuizen, van natuurrampen, de vernietiging van mens, dier en natuur. Het bloed spat bijna letterlijk van het scherm. En dan is er op het eind, glimlachend in stille meditatie, Shiva, de Hindoestaanse god van vernietiging en schepping. God van een altijd durende cyclische beweging.

I live on an angry planet, amidst the crowds and the endless noise/In the debris of the broken families and the cracks in the grand designs/And all the angry gods are back, gathering strength as the continents collide (‘Angry Planet’, 2014)

Justin Sullivan lacht als ik ‘Angry Planet’ noem: “Dat is pas een deprimerende song. Steeds deprimerender eigenlijk. Wij probeerden de menselijke soort, de beschaving, die steeds bozer, veeleisender en ontevredener met zichzelf wordt, te koppelen aan de natuur, de planeet. De natuur van de planeet is gewelddadig, in zekere zin. Ze vermoorden elkaar, ze gaan dood. Het een vervangt het ander. Alle leven is beperkt, gaat in cirkels. In onze maatschappij krijgt ieder van ons, wijzelf, onze geliefden, te maken met die onvermijdelijk gewelddadige cirkel van het leven.”

They say that we’re all kings and queens in the new world except for those who aren’t/They say we can follow our dreams to the very top of the tree except for those who can’t/They say that the meek shall inherit the earth except that they shan’t (‘Angry Planet’, 2014)

Vluchtelingen

Begin jaren negentig speelde New Model Army samen met Tom Jones de Stones-klassieker ‘Gimme Shelter’ om aandacht te vragen voor het groeiende aantal daklozen in Engeland. Nu, zoveel jaar later, weet Europa zich geen raad met de grote instroom van vluchtelingen uit Syrië, Afghanistan en andere gebieden in de wereld, op de vlucht voor oorlog en geweld. ‘Gimme Shelter’ is nu met terreur hét grote probleem. Het maakt de song actueler dan ooit.

“Alle wereldrijken, alle centra van macht en rijkdom,
imploderen uiteindelijk”

Hij knikt instemmend: “Ik begrijp wat je bedoelt, maar er is al veel geschreven over de dingen die nu gebeuren en ik wil niet hetzelfde herhalen. Hoewel, we werken nu aan iets wat ik de vorige winter schreef over het vluchtelingenkamp in Calais. Ik bracht veel tijd door in Calais, omdat de trein van mijn vriendin daar steeds doorheen ging. Het was voor mij bijna onmogelijk om daar niets mee te doen. Iedereen schrijft nu over vluchtelingen. Maar wij deden dat al voor alles wat er nu gebeurt. Ik herinner me ‘Higher Wall’ in de jaren tachtig. Dat moest toen. Nu is er de oorlog in Syrië en Afghanistan, de rampzalige westerse politiek van de afgelopen vijftien jaar. Alle wereldrijken, alle centra van macht en rijkdom, imploderen uiteindelijk.Wij gaan vanuit het westen de wereld in en kloppen ons trots op de borst om onze geweldige technische beschaving, onze cultuur, onze communicatiemiddelen, al die geweldige producten die je kunt kopen. En vervolgens zijn we verbaasd als mensen elders in de wereld naar de bron van dat alles willen. Het is vreselijk, maar journalisten, artiesten, wetenschappers, iedereen die naar de wereld kijkt – ik word volgend jaar 60 – ziet dezelfde patronen zich steeds herhalen. En dan voelt het frustrerend en leeg om daar weer iets over te moeten zeggen op dezelfde manier waarop je dat eerder hebt gedaan. Wij gaan nu op toernee en ik vind dat ik iets moet zeggen over wat er gaande is, maar ik moet een interessante manier vinden om dat te doen.”

We’re out here on the borders with our favourite few possessions/Traded stories whispered round the fire/As shadows in the searchlights, mugshots in the files/Waiting in the camps behind the wire/Kick the door until it opens, what you have you cannot hold/We are young, forever hungry, you are fat and growing old/Still every day you try to build a higher wall (‘Higher Wall’, 1987)

Crisis

“Mij verbaasde, in mijn naïviteit misschien, het uitblijven van een reactie na de crash van 2008. Voor mij was dat het moment waarop in de hele wereld mensen zouden opstaan en zeggen: Kijk, de financiële structuren van de wereld zijn volledig oncontroleerbaar, ze werken niet en behalve een hele kleine minderheid heeft niemand er voordeel van. Ze voeren de hele menselijke beschaving naar de rand van de afgrond. Mensen moeten inzien dat er een fundamentele verandering moet plaats vinden in de manier waarop de financiële wereld werkt. Maar er gebeurde niets, absoluut niets. Niets veranderde, niet echt. De occupy beweging kwam enige tijd later en besteedde er aandacht aan, maar het was bijna of het moment al voorbij was. Er was weliswaar een crisis, maar de stroom viel niet uit, de supermarkten lagen vol en mensen konden nog steeds reizen. Wij denken als apen: wat ligt er in de koelkast? Wij worden pas bezorgd als we echt met de kop tegen de muur lopen. En er zijn vast veel mensen, die als ze boos zijn zeggen: Kom, we gaan er tegenaan, laat de revolutie maar beginnen. Maar ze weten ook dat elke bloedige revolutie wordt gevolgd door meer bloedvergieten en meer ellende, zoals de geschiedenis zonder uitzondering laat zien. En al is het systeem ongelooflijk verrot, het zal niet worden aangepakt, tenzij de stroom uitvalt en er in de winkels geen eten meer in de schappen ligt en alles in elkaar stort. Tot dan is toch de overheersende gedachte bij problemen dat ze wel weer over zullen waaien. Klink ik nu als een enorme pessimist?”

“Wij denken als apen: wat ligt er in de koelkast?”

Je was in Egypte en schreef ‘Qasr El Nil Bridge’.

“Ik was niet in Egypte tijdens de revolutie. Mijn zuster woont in Egypte, nog altijd. Dus ik ga daar zo nu en dan naar toe. Ik was er in mei 2011, maar niet met de bedoeling om daar onderzoek te doen. Ik voel me niet goed bij de houding: Hé, ik ben een rockster uit Engeland en ik wil iets schrijven over de revolutie, breng me naar je leiders. Door vrienden van mijn zuster sprak ik met veel gewone mensen die erbij betrokken waren, maar niet de mensen die het hart van de opstand vormden – wel, iedereen was erbij betrokken tot op zekere hoogte. Dus de song die wij schreven, ging echt over de mensen en over hun gevoelens, meer dan dat het een politieke song was. Dat is op een bepaalde manier beter, denk ik. De song heeft nog steeds zeggingskracht. Het is niet zo dat je er nu naar luistert en denkt: Tsja, maar het is wel allemaal misgelopen. Je luistert en denkt nog altijd aan die mensen. ‘Qasr El Nil Bridge’ gaat over hen”

Come, tell me, Ibrahim, about this day that you’ll remember/Tell the story over to be sure it really happened/How you gathered in a circle to protect your kneeling brothers/Amid the howling of the sirens and the stutter of the gunfire (‘Qasr El Nil Bridge’, 2013)

Empathie

“Als ik nu als schrijver terugkijk op de eerste twee albums van New Model Army, dan stonden die bol van: Ik geloof in dit, ik geloof in dat en dat is goed en dat is verkeerd en dat moet veranderen en ik zal vechten tegen de macht en zo. Maar als je dat twee albums lang hebt gedaan, kun je daar niet mee doorgaan zonder een parodie van jezelf te worden. Toen ben ik begonnen meer verhalend te schrijven. In wat ik nu schrijf, zitten maar heel weinig directe politieke verwijzingen. De verhalen gaan over personen, maar op de achtergrond speelt wel wat het is om de wereld van nu te leven. Het is een behoorlijk duister album, want ik voel me behoorlijk duister over de wereld.”

“Een van mijn meest favoriete albums is Bruce Springsteens meesterwerk ‘The Ghost of Tom Joad’ uit de jaren 90. Dat gaat helemaal over de onderbuik van Amerika. Er zit geen harde politiek in, het zijn allemaal verhalen over de echte ellende van mensen. Geweldige plaat.”

“De media zijn op een of andere manier de vijand van de beschaving; vluchtelingen zijn voor hen
geen mensen meer”

“Empathie en sympathie en het begrip dat we allemaal vastzitten op dezelfde planeet, mensen moeten daaraan worden herinnerd, iedere keer weer. En misschien zijn verhalen de beste manier om dat te doen. Je vertelt een verhaal over een vluchteling of iemand anders op een manier dat iedereen luistert en zich kan identificeren met die persoon. Je kunnen verplaatsen in de ander, daar gaat het om. Het is verbazingwekkend, die demonisering van vluchtelingen, en hoe die wordt ondersteund door de media, die op een of andere manier de vijand zijn van de beschaving. Ze zorgen dat iedereen bang wordt door de grote aantallen die binnenkomen. Vluchtelingen zijn voor hen geen mensen meer. Ze zijn een zwerm. Onze ‘warmhartige’ minister-president David Cameron had het op zeker moment over een zwerm.”

Now in the queues at immigration, in the border zone/We are your bastard children, all coming home/And every day you try to build a higher wall/Every day you try to build a higher wall/But your money cannot stop us/And you violence cannot stop us/No you will never stop us with your higher wall (‘Higher Wall’, 1987)

Rockstatus

Rockmusici zouden tegenwoordig niet meer zo geëngageerd zijn.

“Ik denk dat je gelijk hebt, ofschoon, die dingen gaan soms in cirkels. Ik heb het gevoel dat jonge mensen in het westen erg in de war zijn. De meeste echt creatieve uitingen komen momenteel niet uit Europa, niet uit Amerika. Ze komen van elders, waar energie is en – hoop is het verkeerde woord – een soort van spirit. Het westen heeft zichzelf opgegeten. Wij zijn erg verpest, cynisch geworden en weten – ook veel jonge mensen – niet meer precies wat te doen. De vluchtelingencrisis in Europa, wat ook de oplossing is, die houdt waarschijnlijk niet in dat er meer bommen moeten worden gegooid, dat is een ding dat zeker is. Er zijn geen gemakkelijke oplossingen, zeker als mensen hun beslissingen niet op elkaar afstemmen, wat in een geglobaliseerde wereld toch zou moeten. Ik herinner me dat een van de eerste pleitbezorgers van globalisering en de vrijheid van de markt beweerde dat het meer gelijkheid in de wereld zou brengen. Dat is wat vergezocht. Maar een deel klopt. Zo is het onvermijdelijk dat het westen in vergelijking tot de rest van de wereld armer gaat worden. Er heerst een idee in het westen dat – vooral in Europa – zij het centrum van de wereld waren, de bron van alle inspiratie, kunst, ideeën, technologie blablabla. Maar dat wordt minder en minder. En de energie komt nu van elders. Wat dat betreft is het interessant om in Bradford te wonen. Het is een immigrantenstad. In het verleden, 200 jaar geleden, was hier niets. En nu komt de meeste energie in de stad van de nieuwkomers.”

“De meeste echt creatieve uitingen komen niet uit
Europa, niet uit Amerika; ze komen van elders,
waar energie is en een soort van spirit”

Is er minder boosheid? Is de rockstatus belangrijker geworden?

“Ja, maar dat element was er altijd al. Denk aan Led Zeppelin en dergelijke, die wilden rocksterren worden. Zij gaven echt nergens om. Dat is dus niet echt nieuw. De voorbeelden van de superrijke rockster die om de wereld reist en betrokken raakt bij politiek is een cliché en wordt vooral gebruikt om mensen belachelijk te maken”

U2, Sting?

“Ja. Het is niet hun fout. Ik twijfel niet aan hun oprechtheid, maar hun mogelijkheden om de media te gebruiken en het feit dat ze erg rijk zijn, maakt het misschien allemaal een beetje moeilijk te verteren. De eerste keer dat wij naar Brazilië gingen, in 1991, kwamen we veel Brazilianen tegen die het allemaal over Sting hadden en die blij waren dat hij zich voor hen inzette. Maar heel snel was dat weer over en vonden ze hem een bemoeial. Toen ik naar Egypte ging, wilde ik niet proberen om met belangrijke mensen over de situatie daar te praten. Wie ben ik nou eigenlijk? Een songschrijver uit een kleine stad in Engeland.”

Fotograaf John Sevigny & New Model Army

“Paparazzi to the Iconic Unknown” is een van de manieren waarmee de Amerikaanse fotograaf John Sevigny zichzelf afficheert, “One-Man Photographic Groove Machine” een andere. Zijn werk is brutaal en rauw, heel direct, maar bezit tegelijkertijd een diepe gelaagde schoonheid. Zelf zei hij ooit foto’s te willen maken met “de eenvoudige emotie van een Lightnin’ Hopkins song”.

Sevigny: “Justin Sullivan zei onlangs iets over ‘schoonheid en geweld’ en hoe ze in kunst of muziek samenwerken. Ik kan het verkeerd begrepen hebben, maar ik denk het niet. Bij New Model Army kan het geweld afkomstig zijn van een verhaal in een song of van the Great Rock and Roll Noise van een live concert. De schoonheid kan van een song zelf komen, van de melodie of van Justins prachtige, lyrische poëzie.

“Bij New Model Army kan het geweld afkomstig
zijn van een verhaal in een song of van
the Great Rock and Roll Noise
van een live concert”

“Ook in mijn fotografie ga ik met geweld om op manieren die niet traditioneel mooi zijn, maar die ondanks dat toch het oog en hopelijk het hart vangen. Je ziet overigens hetzelfde in de teksten en de kunst van Joolz Denby. Deze benadering van dingen maken is zoiets als alchemie of zwarte magie. Het is zeker een donkere kunst, reden waarom creatieve mensen nooit volledig vertrouwd zijn geweest. Wij nemen zeer reële krachten van de ziel, de wereld, de natuur, de mensheid en brengen ze samen in iets wat explosief is. Of hartverscheurend. Of vrolijk. Of boos.

“Maar… Ik zou nooit durven beweren te weten hoe persoonlijk en/of pijnlijk Justins werk voor hem is zodra het is gemaakt, opgenomen en klaar. In mijn geval ben ik de enige drager voor mijn foto ‘s. En meer dan dat die na verloop van tijd hun kracht verliezen, hebben veel van de foto’s die ik maak later voor mij iets giftigs, of ze besmet zijn. Ik ben trots op ze. Ze zijn niet vulgair of obsceen. Ze zijn zo oprecht, zo echt, en ze vertellen verhalen over zo veel mensen die op zo veel manieren lijden met zo weinig hoop op verlossing. Ik kom dan op een punt waarop ik niet meer naar die foto’s kan kijken, omdat ze me boos en verdrietig maken.

“Wat ook de verschillen tussen de creatieve processen zijn – ik betwijfel of er veel overeenkomsten zijn – ik ben er vrij zeker van dat mijn kunst van heel jongs af aan al werd beïnvloed door NMA’s combinatie van boze, gewelddadige expressie en muzikale schoonheid. Als er iets is dat wat ik doe verbindt met wat zij doen en hebben gedaan, dan is het dat. En daar ben ik dankbaar voor.”

WWW
newmodelarmy.org

VIDEO
New Model Army & Tom Jones – Gimme Shelter
Spirit of Football & New Model Army – The Beautiful Game
New Model Army – Angry Planet
New Model Army – Qasr El Nil Bridge