Michel Banabila – photo by TK / Rotterdam 2023
Michel Banabila
reist van Oost naar West, van Noord naar Zuid,
en werkt met muzikanten uit verschillende culturen.
Zijn muzikale leven draait om samenwerken en samenspelen. Hij heeft met een groot aantal artiesten en musici gewerkt en blijft nieuwe samenwerkingen aangaan.
Naast zijn muzikale werk, zet Banabila zich ook actief in voor online initiatieven ter ondersteuning van humanitaire hulp in conflictgebieden. Hij heeft deelgenomen aan projecten voor ngo’s in Jemen, Gaza, Libanon en Oekraïne.
Een van zijn langdurige samenwerkingen is met de Koerdische Salar Asid, voormalig eerste violist van het Bagdad Symfonie Orkest. Hun muzikale samenspel met de Turkse multi-instrumentalist Yasar Saka was te horen in de VPRO-documentaire ‘Onze Jongens’ (2007), over Nederlandse soldaten in Afghanistan.
Salar Asid is een van de musici die samen met Michel Banabila te horen is op diens nieuwe album, ‘The Unreal Realm’. In het nummer ‘Lineage’ speelt Asid de kamancheh, een fretloos snaarinstrument met een lange hals dat populair is in Azerbeidzjan, Iran en Turkije. ‘Lineage’ heeft een speelduur van vijftien minuten en is afkomstig uit een partituur voor de voorstelling ‘Somewhere’ van de Chinese danseres en choreografe Yin Yue, die in juni 2024 in première gaat bij New York Live Arts.
‘Lineage’ volgt op het langzame en donkere titelnummer van het album, een pianomeditatie en de opener van ‘The Unreal Realm’. ‘Lineage’ begint lichter van toon, met een sprankelende piano die een neoklassieke stroom van muziek op gang brengt, waarin de kamancheh van Salar Asid lange gestreken lijnen weeft. Dan, na ongeveer zes minuten, transformeert de sfeer en bouwt zich een schurende en knarsende klankwereld op, gedragen door een minimalistische getijdenbeweging, met aan het einde daarvan, even, een zacht en etherisch instrumentaal koraal.
De met ‘Lineage’ ingezette, muzikale beweging zet zich voort met ‘The Process From Birth’, waarin een stroom van evoluerende klanken en ritmes langzaam tot rust komt en na iets meer dan elf minuten, uitmondt in een apotheose van serene kalmte.
In ‘Timeless Tide’ worden de ritmes opnieuw geïntroduceerd, maar dit keer zijn ze opzwepend en bezwerend, ondersteund door de emotionele en meeslepende sirenenzang van de Oekraïense Maryana Golovchenko. Net als ‘Lineage’ is ‘Timeless Tide’ gecomponeerd voor een choreografie van Yin Yue, de oprichter van YY Dance Company in New York. Yin Yue, met ervaring in zowel traditionele als moderne Chinese dans, staat bekend om haar unieke stijl en innovatieve benadering. Met YYDC wil ze een brug slaan tussen Oost en West door middel van creatieve en grensverleggende voorstellingen.
‘Timeless Tide’ beleefde zijn wereldpremière op 15 maart in Davidson Theatre in Columbus, Ohio.
Inmiddels staat de teller van de muziek hier op 37 minuten en kunnen we al spreken van een klein meesterwerk. Maar er valt nog meer te ontdekken, zoals het nummer ‘Bogus Dominion’, dat elektronisch grommend de stootkracht heeft van een sloopkogel met daarin de spiralende tenor van saxofonist Mete Erker. Een andere unieke wending is te vinden in ‘Inward Spiral’, geschreven door Michel Banabila in samenwerking met Machinefabriek, het pseudoniem van geluidskunstenaar Rutger Zuydervelt, dat een aura heeft van een elektronische klanksculptuur.
Een van de meest opmerkelijke tracks op ‘The Unreal Realm’ is ‘Ambiance Subaquatique’, opgenomen met de Franse muzikant Pierre Bastien. Diens zelfgemaakte instrumenten produceren geluid versterkt door microfoons en piëzo-elektrische pick-ups. Samen creëren Banabila en Bastien een fascinerende ‘onderwaterwereld’. Die is weliswaar (deels) kunstmatig, een phantasma, maar klinkt toch vertrouwd voor de explorer-luisteraar.
Night Eyes (‘Plants Lab’ video by Michel Banabila)
De Amerikaanse saxofonist, fluitist en jazzdocent Dave Liebman is een van Michel Banabila’s muzikale helden sinds hij diens opname ‘October 10th’ met pianist Richard Beirach hoorde, van het album ‘Forgotten Fantasies’ uit 1976. In mei 2023 namen de twee samen enkele nummers op, waarvan er een, ‘Night Eyes’, nu ook deel uitmaakt van ‘The Unreal Realm’. Die compositie klinkt, en niet alleen door het fantasievolle elektronische fundament, als een vanzelfsprekend vervolg op de aquatische wereld die Banabila maakte met Pierre Bastien. Liebman blaast hier een wereld die zindert van leven, onder en naar de sterren, de ogen van het nachtelijk uitspansel.
In de afsluiter ‘Mind Shifts’, een twaalf minuten durende soundscape die de luisteraar terugvoert naar danseres Yin Yue en haar choreografie ‘Somewhere’, lijken alle klankelementen van ‘The Unreal Realm’ samen te komen. De geluidsgolven rollen nog even af en aan als stormen in het bestaan, om zich vervolgens terug te trekken en plaats te maken voor dynamische ritmes die getuigen van een opzwepende levensvreugde.
Ondanks de zwaarte van sommige klankbeelden, beklijft na het beluisteren van ‘The Unreal Realm’ vooral dat laatste, levensvreugde. Misschien bestaat de wereld die Michel Banabila hier met zijn muziek creëert niet echt, is het een onwerkelijke wenswereld, ‘The Unreal Realm’. Maar ook daarom maken mensen kunst. En de kunst die hier wordt gepresenteerd is van grote klasse.
