Op 17 januari 2023 waren de cellist Jean-Guihen Queyras en de pianist Alexandre Tharaud te zien en te horen in de kleine zaal van het Concertgebouw Amsterdam. Zij speelden daar tijdens een bijzonder concert onder andere werken van de virtuoze, in zijn tijd grensverleggende Franse gambaspeler en componist Marin Marais (1656-1728). Dat optreden wordt nu gevolgd door een cd, eenvoudig getiteld

MARIN MARAIS

Jean-Guihen Queyras en Alexandre Tharaud kennen elkaar al wat langer, dertig jaar. Zij geven regelmatig concerten samen. Ook brachten zij menig duo-album uit. Een voorbeeld van dit laatste is Complices, met werken voor cello en piano van Claude Debussy en Schuberts Arpeggione Sonata voor cello en piano, uitgebracht bij het label Harmonia Mundi. Daar is nu ook het album Marin Marais verschenen. Jean-Guihen Queyras en Alexandre Tharaud spelen op cello en piano werken en transcripties van de Franse componist en gevierd virtuoos van de viola da gamba.

Marin Marais studeerde bij onder anderen de gambist en componist Monsieur de Sainte-Colombe en maakte vanaf 1676 deel uit van het Franse koninklijk orkest in Versailles. Hij publiceerde vijf Livres met Pieces de viole en was een van de eerste Franse componisten die triosonates schreef. Naast instrumentale muziek componeerde hij opera’s, zoals Ariane et Bacchus (1696), Alcyone (1706) en Sémélé (1709). De Franse regisseur Alain Corneau maakte in 1991 de film Tous les matins du monde (‘Alle ochtenden van de wereld’), over het leven van de Sainte-Colombe en diens wisselwerking met Marais. Guillaume Depardieu speelde daarin de jonge Marin Marais, zijn vader Gérard de oude.

Marin Marais schreef muziek die uitdaagt, kleur heeft. Voor Jean-Guihen Queyras en Alexandre Tharaud was het ook een uitdaging om de werken van Marin Marais te bestuderen en vanuit de levende ziel van diens composities te komen tot ‘eigentijdse’ uitvoeringen voor cello en piano. Alexandre Tharaud, Le Poète du Piano zoals hij wel wordt genoemd, liet twintig jaar geleden al eens de grote Franse klavecimbelcomponisten Rameau en Couperin op de piano herleven. Toen stond hij er alleen voor. Nu trekt hij samen op met Jean-Guihen Queyras.

Op basis van hun beider ervaringen met barokmuziek gaan de twee musici op het tribuut-album Œuvres et transcriptions de Marin Marais – Works and transcriptions by Marin Marais de uitdaging aan om bij het wezen van ‘de meester van de viola da gamba’ te geraken op een wijze die eeuwen overbrugt, en tijdloos is. Dit pakt meteen goed uit in de opener Suite en la mineur met door Jean-Guihen Queyras prachtig gestreken melancholische klankkleuren en de ingetogen dansende piano van Alexandre Tharaud. Gedanst wordt er sowieso veel op het album, in het zwierige uptempo Musette, het wat langzamere Sarabande grave, er is een Courante en de afsluiter Le Badinage begint met een Gigue.

Het achttien minuten durende Les Couplets sur les Folies d’Espagne is een sleutelwerk op het album. Het bestaat uit een reeks variaties (32) die Marin Marais componeerde voor zijn Deuxième Livre de Pièces de violes (1701). Het werk toont de muzikale verbeelding waarmee barokcomponisten uitgaand van enkele noten een fantasievol motief wisten te creëren; hier met raffinement door cellist en pianist verder ontwikkeld. Jean-Guihen Queyras wisselt daarbij zachte strijkershalen af met diep grommende snaarslagen, Alexandre Tharaud toont zich met virtuoze, soms beukende ritmiek maar ook met een subtiel en vederlicht beroeren van de toetsen niet alleen een dichter op de piano, hij bemint zijn instrument, bedrijft er gepassioneerd de liefde mee.

Het driedelige La Rêveuse, ‘De Droomster’, werd in de eerder genoemde film Tous les matins du monde door een jonge Marin Marais gespeeld voor zijn stervende beminde, Madeleine, dochter van Monsieur de Sainte-Colombe. In de soundtrack van de film wordt het gespeeld door Jordi Savall. Jean-Guihen Queyras pakt hier de liefdesverklaring annex treurzang vol instrumentale empathie op en strijkt die met lange, diepgevoelde halen en ondersteund door een meelevende piano van de inleiding Fantasie via een Grand Ballet naar de Sarabande.

Dans en liefde, zo kan Marin Marais van Jean-Guihen Queyras en Alexandre Tharaud worden samengevat. Beide leven en spelen de twee musici op hun instrumenten met volle inzet en overtuiging. Een geslaagde combinatie.

MARIN MARAIS
Jean-Guihen Queyras (cello), Alexandre Tharaud (piano)
HMM902315 / EAN 3149020946183