Ze begonnen met twee. Aan de keukentafel deelden Anuna De Wever en Kyra Gantois hun zorgen over het klimaat met elkaar en besloten: het is genoeg geweest.
‘Klimaat noopt tot minder lang douchen’, kopte de Volkskrant onlangs op de voorpagina. De verandering van het klimaat wordt hier teruggebracht tot ons watergebruik bij het douchen. Het ademt, hoewel waarschijnlijk niet zo bedoeld, een soort gemakzucht. Als we maar wat korter douchen, dan komt het wel goed, lijkt de boodschap. Het is precies dat waar de Belgische scholieren en klimaatactivisten Anuna De Wever en Kyra Gantois boos over zijn. En ja, angstig daardoor, voor de hel die dreigt als de opwarming van de aarde doorzet. Het protest van het tweetal begon aan de keukentafel. Daar besloten ze zich niet langer te laten afleiden “door alles wat er er gezegd wordt over het klimaat, wat er wordt beloofd of wat er wordt verdrongen.” Voor hen niet de mist van de ontkenning. Daar steken zij geen energie in. Anuna en Kyra kijken naar de feiten.
Ze worden vaak naïef genoemd. Maar, zeggen Anuna en Kyra: “Naïef is het kind in het sprookje dat zegt dat de keizer geen kleren aanheeft. Het huidige klimaatbeleid heeft evenmin veel aan. Dat klagen we aan.” Ze formuleerden er een brief over, opgetekend door Jeroen Olyslaegers en gericht aan iedereen, politici en beleidsmakers, ouders en grootouders en aan hun leeftijdsgenoten. Ze waren niet de eersten. De Zweedse Greta Thunberg, de scholiere die voor het parlement van haar land een vrijdagstaking hield, ging hen voor. “Beeld je in hoeveel moed en wilskracht je moet hebben om als vijftienjarige helemaal alleen voor het Zweeds parlement te gaan zitten met een bordje waarop staat ‘schoolstaking voor het klimaat’.”
Op 10 januari organiseerden de Belgische scholieren een staking tegen het huidige klimaatbeleid. Er deden 3000 leerlingen mee. Een week later waren ze met 12.500, de week erop was dat aantal gegroeid tot 35.000. Anuna en Kyra werden uitgenodigd naar het parlement te komen; ministers wilden met hen praten. Ze kregen te horen dat ze een en ander niet goed begrepen en dat ze vooral toch ook thuis hun steentje konden bijdragen. De reactie van de twee was om door te gaan met actie voeren. En weer was er een uitnodiging vanuit de overheid, nu om met driehonderd jongeren in gesprek te gaan. Maar, zo reageert het tweetal, “wij weten zelf ook wel dat wij niet alles weten. Nodig dus driehonderd klimaatwetenschappers uit. Hun kan je geen naïviteit verwijten. We veronderstellen dat jullie tegen hen niet zullen zeggen dat ze wat minder moeten douchen en dat ze op de universiteit beter moeten recyclen.” En verderop: “Die wetenschappers vragen al zo lang om ingrijpende maatregelen, ze waarschuwen ons voortdurend. Vraag dus aan hen wat er dringend moet gebeuren en probeer dat dan uit te voeren. Daarvoor zijn jullie er toch? Om beslissingen te nemen die het brandend huis te lijf gaan? Om onze toekomst veilig te stellen?”
Wetenschappers vragen al zo lang om ingrijpende maatregelen, ze waarschuwen ons voortdurend. Vraag dus aan hen wat er dringend moet gebeuren en probeer dat dan uit te voeren. Daarvoor zijn jullie er toch?
Anuna en Kyra vragen in hun brief aan politici en anderen de onderlinge verschillen opzij te zetten en over de eigen schaduw te stappen. De verdeeldheid moet stoppen, zeggen zij. “Als het aan ons ligt houden we vandaag nog op met naar elkaar en ieders levensstijl te wijzen.” Zelf kregen zij te maken met mensen die meenden te moeten “bewijzen” dat zij “al eens in een vliegtuig hadden gezeten”. Het tweetal meent dat achter al die verwijten de onwil of de angst schuilgaat “om er echt iets aan te doen”.
En ja, zij beseffen zeer wel dat zij uit een wat zij zelf noemen “geprivilegieerde klasse” komen. Zij zijn wit, kunnen studeren is voor hen normaal. Het zou gemakkelijk zijn geweest om in de eigen comfortzone te blijven, zich bezig te houden met wat voor leeftijdgenoten “cool” is. Echt nadenken hoort daar dan niet bij. Dat wordt als “uncool” beschouwd, vragen stellen als “vervelend”, en op straat protesteren als een teken van “gênante aanstellerigheid”. Anuna en Kyra kiezen echter voor een andere weg, samen met vele jongeren, in de hele wereld.
De brief eindigt met een oproep: “De werkelijke groei die we nodig hebben is de groei van de liefde, de groei van de daadkracht, de groei van de verbinding en vooral de verbeelding, de groei van de hoop, de groei van de passie voor het leven, de groei van respect voor de natuur, de groei van het bewustzijn. En vooral: de groei van de moed.”
In de laatste aflevering van de televisieserie ‘De Luizenmoeder’ heeft Juf Ank het over het ontbreken van vertrouwen. “Basisvertrouwen”, zegt ze, “dat is wat hier ontbreekt. Vertrouwen in een goede afloop; vertrouwen in het besef dat we deel uitmaken van een groter geheel. Dat we gedragen worden door elkaar, zodat iedereen zich geborgen en gesteund voelt.” “Geloof, hoop en liefde”, hoorde ik de afgelopen dagen iemand zeggen, “misschien zijn ze alleen maar een bedreiging in een wereld waar elke vorm van vertrouwen lijkt te ontbreken.” Voor Anuna De Wever en Kyra Gantois staan deze drie fundamentele levenswoorden voor moed. “Naïef hè?” zeggen ze. “Join the movement.”
Anuna De Wever & Kyra Gantois: Wij zijn het klimaat – een brief aan iedereen (De Bezige Bij, 64 pgs. €8,99)
Anuna De Wever
Kyra Gantois
Vertaalrechten ‘Wij zijn het klimaat’ van Anuna De Wever en Kyra Gantois aan vier landen verkocht
Al voor publicatie in Nederland werden de vertaalrechten van ‘Wij zijn het klimaat’ van Anuna De Wever en Kyra Gantois aan uitgeverij Stock (Frankrijk) verkocht. Stock zal het door Jeroen Olyslaegers opgetekende manifest in de eerste week van mei publiceren. Verder is het pamflet verkocht aan Alianza (Spanje), Solferino (Italië) en Spartacus (Noorwegen).