Het is een van de meest bijzondere albums van 2022:
Two Sisters van Sarah Davachi.
Het was natuurlijk toeval dat ze ongeveer gelijktijdig uitkwamen. Ik heb het over de CD-box met alle opnamen sinds 1981 die de Amerikaanse componiste, choreografe en vocaliste Meredith Monk (New York, 1942) maakte voor het label ECM en de dubbel-cd Two Sisters van de Canadese componiste, pianiste en organiste Sarah Davachi (Calgary, 1987). Beide uitgaven markeren een bereikt station in hun muzikale geschiedenis. The Recordings van Meredith Monk kwam uit bij de tachtigste verjaardag van de kunstenares die meer dan een halve eeuw een innovatieve artistieke kracht en factor was in de wereld van moderne muziek en theater. Two Sisters lijkt het (voorlopig) cumulatieve hoogtepunt van de indrukwekkende serie opnamen die Sarah Davachi uitbracht, en die begon met haar cassette debuut The Untuning Of The Sky uit 2013. Zij bracht in totaal zesentwintig albums, cassettes en EP’s uit. Niet meegeteld zijn soundtracks en bijdragen aan projecten van anderen, zoals het, op echolocatiegeluiden van vleermuizen als compositorisch bronmateriaal gebaseerde, project Ultrasonic van Field Works initiatiefnemer Stuart Hyatt.
Beiden, Monk en Davachi, lijken een voorkeur te hebben of refereren in hun werk vaak aan muziek uit middeleeuwen en renaissance en dan vooral aan de bronnen van leven die daarin worden aangeboord, de helende kracht die er soms van uitgaat. Beiden brengen in hun muziek ontmoetingen tot stand tussen heden en verleden. Een treffend voorbeeld van deze werkwijze is Davachi’s album Gave In Rest uit 2018, waarop zij een eigentijdse vorm van ‘oude muziek’ introduceert. Davachi had zich, voorafgaand aan de opnamen van dat album, verdiept in oude muziek en hoe renaissancemuzikanten experimenteerden met nieuwe instrumenten, vormen en textuur. Haar ontdekkingen brachten haar naar de tweeheid stilte en rust. Ze componeerde het grootste deel van de plaat alleen aan de piano om zo specifieke harmonische kleuren en motieven te vinden. Daarna betrok zij andere muzikanten bij het opnameproces om op organische wijze de interactie met die tonen aan te gaan.
Doctoraat muziekwetenschappen
Sarah Davachi woonde in respectievelijk Vancouver en Montreal, maar verhuisde in 2017 naar Los Angeles om daar een doctoraat in de muziekwetenschappen te behalen aan de University of California, Los Angeles (UCLA). Hoewel Sarah Davachi van huis uit pianiste is, speelde dat op haar eerste albums nauwelijks een rol. Ze experimenteerde in plaats daarvan met pijporgels en analoge synthesizers. Pas op Pale Bloom uit 2019 is de piano weer voluit te horen, naast elektronisch orgel en rietorgel. Pale Bloom ontwikkelt zich als een kalm meanderende stroom van minimalisme en poëtische contemplatie. Sarah Davachi wordt hier bijgestaan door de violist Eric KM Clark, een prachtig spelende Laura Steenberge op viola da gamba en – heel bijzonder – de countertenor Fausto Dayap Daos. Samen creëren ze een klein meesterstuk, fonkelend als de facetten van een briljant geslepen diamant.
Haar album Cantus, Descant dat in september 2020 uitkwam via haar eigen Late Music label, werd opgenomen op zes pijporgels in Noord-Amerika en Europa. Davachi bracht in 2020 ook een aantal EP’s uit en het dubbele live-album Figures In Open Air. In 2021 volgde Antiphonal. Weer een jaar later was er Mother of Pearl, opgenomen met Séan McCann, oprichter van de legendarische Canadese band Great Big Sea en onderscheiden met de Order Of Canada voor zijn werk als pleitbezorger voor Mental Health + Recovery.
Sarah Davachi is behalve componiste en uitvoerend musicus muziekonderzoekster. Ze werkt sinds 2007 bij Calgary’s National Music Centre als vertaalster, beleidsmaakster en archivaris en publiceerde in juni 2020 een verzameling essays onder de titel Papers. Ze gaf lezingen aan de Simon Fraser University en de Vancouver Film School en was artist in residence bij The Banff Centre for the Arts (Banff, Canada), STEIM (Amsterdam, Nederland), WORM (Rotterdam, Nederland), Elektronmusikstudion EMS (Stockholm, Zweden), OBORO (Montréal, Canada), en MESS (Melbourne, Australië).
Zusters van geloof en toeval
Two Sisters is de laatste release op Sarah Davachi’s Late Music label. De subtitel luidt: Chamber Music For Consorts In Yellow, Green, And Bronze. Het dubbelalbum bevat negen composities voor kamerensemble en solo pijporgel. De uitgebreide instrumentatie omvat carillon, koor, strijkkwartet, lage houtblazers en trombonekwartet, naast sinusvormige tonen en elektronische drones. Een van de pijporgels op het album is een uiterst zeldzaam Italiaans tracker-orgel uit 1742, dat nu in het zuidwestelijke woestijngebied van de Verenigde Staten staat. Het woord ‘tracker’ verwijst naar de mechanische constructies, gebruikt voor alle verbindingen in het orgel. Trackers – dunne houten staafjes – verbinden de toetsen met de kleppen onder de pijpen. Het bespelen van het instrument – vingers, voeten – doet de lucht door de pijpen stromen via deze directe mechanische verbinding. Er bevinden zich geen elektrische draden, buizen of secundaire ventielen tussen de kleppen die de wind naar de pijpen regelen en de door de organist bespeelde toetsen.
Sarah Davachi wordt op Two Sisters begeleid door een geweldige groep uitvoerende musici. Onder hen zijn Johnny Chang, Judith Hamann, Rebecca Lane, Andrew McIntosh, Mattie Barbier, Tiffany Ng, Jessika Kenney, Dorothy Berry en het ensemble Apartment House. Het carillon in de welluidende opener Hall Of Mirrors is het op twee na grootste ter wereld. De zwaarste klok weegt ongeveer twaalf Imperial ton ofwel 12.193 metrische kilogram.
Een harmonische taal en een reeks van modale structuren en cadensen die Davachi’s solo- en kamermuziek de afgelopen jaren sterk hebben bepaald, vormen het uitgangspunt van alle stukken. op Two Sisters. Er loopt conceptueel een losse draad door de toegepaste compositiemethoden. Die werden, volgens het persbericht bij het album, beïnvloed door de beeldspraak van ‘matigheid’ in minimalistische, esthetische zin: “één voet op het land, één voet in het water”. De gespiegelde klankbeelden en muzikale structuren die door heel het album spelen komen eveneens terug in het hoesontwerp: de vrolijke sater met fluit aan de ene en zijn tegenhanger de ingetogen lierspeler aan de andere kant lijken de tweespraak te verbeelden tussen geestelijke en lichamelijk actie en reactie. Het is alsof er “twee zusters van geloof en toeval” zijn, zo verklaart de componiste de titel van het album.
Oude ziel
Sarah Davachi gebruikt vaak eeuwenoude apparatuur en technieken om electro-akoestische muziek te maken waarin oude praktijken samengaan met moderne experimenten. Two Sisters is niet alleen het meest weelderige album dat zij tot nu heeft opgenomen, het ademt ook een mystieke kracht, in de betekenis als geraakt zijn door het Goddelijke. Hoewel Sarah Davachi vaak in kerken speelt en ook Two Sisters deels in een kerk (Friedenskirche, Eupen, België) is opgenomen, bevat het album geen religieuze muziek. Maar toch, zodra de eerste klanken van Hall Of Mirrors resoneren, wordt de luisteraar een wereld ingetrokken die verder reikt dan wat wij als mensen lijken te kunnen bevatten.
Hall Of Mirrors is een compositie voor carillon en sinustonen, die functioneert als een deur. Eenmaal geopend, ontvouwt zich daarachter een meervoudige, instrumentale rondgang die aansluit op, zoals de Maltezer componist van moderne muziek Charles Camilleri (1931-2009) mij ooit zei: “Paradoxaal genoeg kunnen wij de weg die uit de doodlopende stegen van de geschiedenis naar de wegen van de toekomst voert, vinden door onze wortels te herontdekken.”
Deze wortels, en dan met name die uit de middeleeuwen, laten zich misschien nog wel het duidelijkste horen in het op Hall Of Mirrors volgende, voor vier stemmen geschreven Alas, Departing. De koormuziek van de twaalfde-eeuwse Duitse benedictijnse abdis, componiste en mystica Hildegard von Bingen (1098-1179) lijkt hier nooit ver weg. Vanity Of Ages, voor solo orgel, vervolgens ontwikkelt zich als een tien minuten durende, eigentijdse drone compositie. Alleen is het gebruikte instrument het eerder genoemde tracker-orgel uit 1742. Dit resulteert in een prachtig fluctuerende klank die niet alleen helder van toon is maar ook voller dan bij vergelijkbare, met moderne instrumenten opgewekte drones. Het is onmiskenbaar een drone met een oude ziel. In het prachtig middelpuntvliedende Icon Studies I paart Sarah Davachi een drone aan een strijkkwartet en een trio houtblazers, in het minstens zo hymnische Icon Studies II vaart ze vervolgens alleen op de strijkersbijdragen.
En dan: Harmonies In Bronze en Harmonies In Green. Beide zijn werken voor solo orgel. Over Sarah Davachi wordt wel gezegd dat zij met het ceremoniële karakter, dat veel van haar muziek kenmerkt, scores heeft geschreven voor de momenten van eenzaamheid in het leven. Harmonies In Bronze en Harmonies In Green met hun trage stroom van tonen, kunnen als zodanig worden bestempeld, als een warme koestering van de vrees voor stilte, die velen hebben.
In En Bas Tu Vois (Frans voor: Naar beneden zie je) voor vier trombones daalt Sarah Davachi af in de diepere zones van de angst en kalmeert die met een dertien minuten durend weefwerk van zachte harmonieën en texturen. Vervolgens klimt ze langzaam vanuit de diepte weer omhoog met het slotstuk O World And The Clear Song, For Two Organs & Two Bass Flutes, dat aan het eind prachtig uitsterft, terwijl het carillon tinkelt als belletjes in een boeddhistenklooster.
Niet lang na de release van Two Sisters bracht Sarah Davachi nog een live-album uit: In Concert & In Residence. Dat brengt het totaal aantal releases op zevenentwintig.
Sarah Davachi – Two Sisters is uit op dubbel-CD en dubbel-LP (Late Music | V2 Records)
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Zo help je CCRyder doorgaan.
Met iDEAL kun je via de beveiligde omgeving van je eigen bank CCRyder waarderen.
“Eyes on the road and hands upon the wheel”