Fadozangeres Mariza is volgens velen de belangrijkste Portugese stem sinds Amália Rodrigues. Zij werkte samen met topartiesten als José Mercé, Miguel Poveda, Gilberto Gil, Ivan Lins, Lenny Kravitz, Sting, Cesária Évora, Tito Paris, Rui Veloso en Carlos do Carmo. En met de Portugese producer Mastiksoul, met wie zij ‘Livre’ opnam, een indrukwekkende hymne ter ondersteuning van de nog altijd nodige strijd voor vrouwenrechten: “Hoje sou livre” (“Today I’m free”).
Ik sprak de zangeres in 2008 over haar cd ‘Terra’.
Op haar nieuwe, vierde album brengt de alom gelauwerde fadozangeres Mariza een eerbetoon aan alles waar het woord ‘Terra’ voor staat: land, wortels en de cultuur van Portugal.
door C. Cornell Evers, Klassieke Zaken Juni 2008
“Wordt het een spel, een interview of een conversatie?” Mariza lacht. Witte tanden in een lichtbruin gezicht en kort platinablond haar, haar handelsmerk.
Haar moeder is Afrikaans, haar vader Portugees. Ze werd geboren in Mozambique maar toen ze drie was, verhuisde het gezin naar Lissabon. En daar, in de volkswijk waar ze kwamen te wonen, was er de fado. Die zou Mariza’s leven bepalen. Want zo gaat dat met fado. Ontstaan in de ‘bairros’, de volkswijken van de havenstad Lissabon, staat het genre voor ‘fatum’, het lot, zoals het woordenboek zegt. De betekenis die de Portugezen aan dit kleine woord geven, is echter dieper. Fado staat voor een mengeling van nostalgie, melancholie en hoop. Portugezen, maar ook Brazilianen omschrijven het als ‘saudade’. Mariza: “Fado was mijn eerste liefde. Ik begon met zingen toen ik vijf jaar was. Ik had geen keuze.”
Voor Mariza staat fado voor Lissabon, de stad waarover ze vaak warm en meeslepend zingt. Ook op haar nieuwe cd betuigt ze de stad haar liefde, in ‘Beijo de saudade’, ‘Alfama’ en ‘Tasco da Mouraria’. Mariza legt uit: “Lissabon is mijn stad. Fado komt van Lissabon. Hoe kan ik fado zingen en niet over mijn stad praten? Ik vertel haar hoeveel ik van haar hou, hoezeer zij van mij is en ik van haar. Lissabon is als een moeder. Ik ben dan wel geboren in Mozambique, maar de stad waar ik ben opgegroeid is Lissabon. Die stad ken ik als mijn broekzak. Ik weet waar ik als kind heb gerend. Te voet Lissabon doorkruisen is een ongelooflijke ervaring. Om het licht, de rivier, de mensen, de straten, de geur, het eten, de wijn. Dat alles samen maakt Lissabon tot een stad die met geen enkele andere plaats te vergelijken is.”
De liefde van Mariza voor haar afkomst kenmerkt haar hele werk. Het is de reden waarom haar nieuwe cd ‘Terra’, aarde of land, heet. Mariza: “Ik wilde al heel lang een album met die titel opnemen. Mijn muziek komt organisch tot stand en gaat over mensen, een cultuur, een land. Maar de cd heet ook ‘Terra’ omdat de instrumenten die ik gebruik akoestisch zijn. ‘Terra’, omdat ik op reis mijn Portugal, mijn cultuur niet wil vergeten, het lachen van de mensen, hun omhelzingen en kussen.’ Voordat ze voor ‘Terra’ de studio inging, was ze zeven maanden bezig om teksten te vinden, waarmee ze vervolgens componisten benaderde. Mariza: “Pas in de studio kijk ik wat mij past, wat bij mij hoort. Ik doe niet wat mensen willen horen. Ik ben er niet mee bezig of een plaat commercieel is of niet. Ik neem platen op voor mijzelf.”
En dat deed ze, met producer Javier Limón, gitarist Dominic Miller (Sting), percussionist Piraña (Paco de Lucia), drummer Horacio Hernández en de pianisten Ivan Lins uit Brazilië en de Cubanen Chuco Valdês en Ivan Lewis. En met de Kaapverdische zanger-gitarist Tito Paris en de Afrikaans-Spaanse flamencovocaliste Concha Buika. Samen met hen, haar vrienden, maakte de zangeres met de gepassioneerde stem een verrassend eigentijdse cd met kosmopolitische muziek waarin flamenco, morna en jazz klinken, maar waarvan de ziel onmiskenbaar de Portugese fado is. ‘Terra’ staat voor liefde. Het is een album als een kus. Van Mariza.