Alpino-pop

Les Rita Mitsouko

One Planet One Music luidt de slogan van het satellietstation MTV.
‘Klinkklare onzin!’ vinden
Catherine Ringer en Fred Chichin.
Als Les Rita Mitsouko verzetten zij zich tegen elke vorm van normalisatie. ‘Wij exploiteren het feit dat iedereen anders is.’

door C. Cornell Evers OOR 28 januari 1989

Catherine Ringer speelde ooit met zichtbaar genoegen een rol in diverse pornoproducties. Fred Chichin groeide op met ontelbare hoeveelheden sigaretten, Leo Ferré, blues, The Beatles en de wens om Ringo Starr te worden. Tevens mat hij zich een potloodstreep aan, op zijn bovenlip wel te verstaan. Catherine en Fred, Fred en Catherine. Sinds negen jaar vormen ze samen het Franse duo Les Rita Mitsouko dat als specialiteit de extravaganza hoog in het pop- en rockvaandel voert.
Als drummer was Chichin niet echt een succes (’te luidruchtig en te veel rotzooi om mee te sjouwen’) maar sinds hij ooit op zijn veertiende een eerste akkoord aansloeg, op gestolen handelswaar notabene, is de mannelijke helft van Les Rita Mitsouko erin geslaagd om zich tot een begenadigd gitarist te ontwikkelen. De ritmes laat hij tegenwoordig veelal over aan Mister Elektronica. Alleen voor een nummer als Smog van de recente langspeler Marc & Robert wil hij nog wel eens achter de kit kruipen. Smog gaat Chichin, als zware roker, dan ook persoonlijk aan. Smog gaat over tolerantie. Op zekere dag zat Fred in een restaurant in Los Angeles en wilde een sigaret opsteken. Verboden dus! Smokin smokin in L.A. City. Are you kidding she says or what? ‘OK,’ zei Fred, ‘ik zal niet roken. Maar dan zetten jullie die verdomde klotemuziek af die je hier draait.’ OK no smokers. Switch off the speakers smearing inside my ears.

KORTE GOLF
Les Rita Mitsouko. De onzin in een naam. Rita ademt, volgens Catherine, een Spaanse sfeer, ‘die doorgetrokken kan worden naar in feite heel Zuid-Amerika’, terwijl Mitsouko een gebaar in de richting van het land van de rijzende zon is.
Zij: ‘Wij willen met onze muziek als voertuig een reis om de wereld maken, met allerlei soorten van invloeden erin verwerkt. Wij hebben dat nooit zo gepland maar uiteindelijk zijn we daarop uitgekomen.’
Hij: ‘In Frankrijk wordt al sinds tijden naar muziek van andere culturen geluisterd, naar Afrikaanse ritmes evengoed als naar Chinese of klassieke muziek. Dat was al zo lang voor de wereldmuziek.’
Zij: ‘Toen ik klein was leefden we met zijn allen in een hele kleine flat. Mijn vader was volledig weg van de korte golf-radio. Hij luisterde dag en nacht naar de hele wereld. Zo hoorde ik Indiase en Arabische muziek op dezelfde leeftijd dat ik ook naar filmmuziek en pop luisterde. Ik ben nooit erg selectief geweest, nam alles in me op.’
Sinds 1985 en de discothekenhit Marcia Baila heeft de populariteit van Les Rita Mitsouko vooral in het moederland Frankrijk explosieve vormen aangenomen. Marcia Baila was de danseres door wie Catherine op 17-jarige leeftijd wegwijs werd gemaakt in de bewegingswereld. ‘Marcia had een geheel eigen stijl waarin zowel klassieke invloeden zaten als elementen uit de jazz-dans en allerlei Zuidamerikaanse stijlen. Ze was echt heel apart.’
Marcia Baila verwisselde het tijdelijke voor het eeuwige maar leefde verder in de song van Ringer en Chichin. ‘Marcia Baila was in zekere zin een erg grappige song. Daardoor had menigeen niet door dat ik daarin over de dood zong. Men hoorde er een love-song in. Ik vond dat uitstekend. Mij maakt het niet uit als mensen een song anders interpreteren. De intensiteit waarmee ze reageren, de diepte van de emotie, dat is het enig wat telt voor mij.’

BIZAR
Catherine en Fred leerden alle kneepjes van het rock-ambacht. Daarbij lieten zij zich vooral inspireren door een voorkeurstrilogie die bestond uit David Bowie, Roxy Music en Sparks. Een eerste langspeler No Comprendo ging 150.000 keer over de toonbank, het resultaat van een uitgekiende combinatie van stijlen waarbij het bizarre element duidelijk niet ten koste gaat van de toegankelijkheid.
Hij: ‘Toch zijn wij minder bizar dan het lijkt. Dat heeft te maken met het verschil in cultuur. Wat voor anderen bizar is, is dat niet voor Fransen. Onze songs zijn ook helemaal in de traditie van het chanson geschreven. Wij werken net als eerder Leo Ferré. Wij zijn alleen van een totaal nieuwe generatie.’
Zij: ‘Wij varen volledig op onze smaak en onze intuïtie. Een artiest die zegt dat hij of zij alles onder controle heeft is een leugenaar. En als ze alles onder controle hebben kan ik me niet voorstellen dat ze daarmee gelukkig zijn. Wij verwerken onze indrukken zoals de impressionisten in de schilderkunst. Wij laten de dingen gewoon gebeuren.’
Hij: ‘Maar daarin is natuurlijk wel een bepaalde ontwikkeling te bespeuren. Die heeft echter niets met marketing te maken.’
De video’s die de singles van Les Rita Mitsouko moeten ondersteunen zijn net als die van bijvoorbeeld Guesch Patti in hun opzet bijzonder uitbundig, bijna cartoonesk. Het lijkt een typisch Frans fenomeen.
Hij: ‘Misschien komt dat omdat de biz in Frankrijk veel minder belangrijk is. Je hebt als artiest veel vrijheid om te doen waar je zin in hebt.’
Zij: ‘Franse artiesten worden vooral ook beïnvloed door cabaret en musical. Omdat Frankrijk niet zo’n sterke rockcultuur kent moeten we meer gebruik maken van entertainment.’
Hij: ‘Door de oorlog is de typische Franse musicaltraditie verdwenen. Frankrijk had de oorlog verloren en moest uit de brand worden geholpen door de Amerikanen en de Engelsen. Frankrijk schaamde zich en de accordeoncultuur maakte plaats voor de jazz, de bebop en later de rock. Frankrijk leverde alleen nog maar imitaties op. We beginnen daar pas nu een beetje los van te komen.’

EROTISCH GEKNUTSEL
Even onlosmakelijk verbonden met de Franse cultuur als alpino’s en Boursin is de erotiek. Niet alleen de clips van het duo hebben vaak een duidelijke erotische meerwaarde maar ook de teksten bevatten menige dubbelzinnigheid. Zo wordt op Marc & Robert als nieuwste trend een variatie op de twist gepresenteerd, Tongue Dance, terwijl Catherine op de single Singing In The Shower actief het hoogste lied galmt maar tevens tussen dampende stoomwolken en glimmende chroom-kranen alle ins & outs van het vrijen onder de douche verkent, samen met Russell Mael van Sparks (die blijkbaar een afwijking heeft voor het alombekende starfucking want in het Interior Design van zijn eigen recente langspeler nog verwikkeld in een enerverende bed & breakfast-party met Madonna). Wat wij, u en ik, echter aan erotisch geknutsel menen te moeten ontwaren in de artistieke producten van Catherine Ringer en Fred Chichin speelt zich voornamelijk onder ons eigen schedeldak af, zeggen Ringer en Chichin.
Zij: ‘Wij laten de dingen het liefst wat open en doen gewoon wat ons gevoel aangeeft. Misschien zit daar erotiek bij. Maar het is niet speciaal daarom. Wij analyseren niet. Dat mogen anderen doen. En als men zegt dat onze clips erotisch geladen zijn, dan is dat zo. Dat is het gelijk van de kijker.’
Ook zit er minder humor in Les Rita Mitsouko dan de ‘oppervlakkige’ luisteraar c.q. kijker misschien mag denken.
Hij: ‘Onze songs zijn tamelijk serieus. Ik denk dat de look van de band meer tongue in cheeck is dan de songs.’
Om Chichins smalle schouders hangt een lange bijna tot op de grond reikende geblokte clownsjas, ontwerp Gaultier.

‘Wat voor anderen bizar is, is dat niet voor Fransen’

NAWOORD
Na Marc & Robert was het een tijdje stil rond Les Rita Mitsouko. Wel kwam er een remixalbum uit: Re. In 1994 deden Catherine Ringer en Fred Chichin weer van zich horen met hun vierde officiële album Systeme D. De bijzondere video van de single Y’a d’ la haine (Er is haat) werd op de muziekzender MTV tot clip van het jaar gekozen. We zien Catherine Ringer dansen voor een ‘metalen muur’, waar zij door een paar mannen wordt geschopt en geslagen, terwijl ook de achterwand steeds naar de zangeres uithaalt en haar uiteindelijk verplettert.
Catherine Ringer en Fred Chichin. Als Les Rita Mitsouko verzetten zij zich tegen elke vorm van normalisatie. ‘Wij exploiteren het feit dat iedereen anders is.’
Anders zijn stuit nogal eens op angst. Soms wordt angst een voedingsbodem voor haat. Angst kan mensen in monsters doen veranderen. Y’a d’ la haine. Er is haat.
Na Systeme D werden er nog verscheidene albums uitgebracht, onder andere een verzamelaar in 2001. Met de gezondheid van Fred Chichin ging het echter niet goed. Hij kreeg eerst hepatitis C. Later werd bij hem kanker geconstateerd. Fred Chichin overleed in 2007.